بزرگترین تحولات سیاسی، اجتماعی در تاریخ ایران را دانشجویان رقم زدند

به گزارش پایگاه خبری شهرستان شاهین شهر و میمه “شاهین نا” دکترعلی قادری محقق، پژوهشگر و مدرس دانشگاه صنعتی اصفهان، به مناسبت هفته دانشجو در گفتگویی با پایگاه خبری شاهین نا، اظهار داشت: بزرگترین تحولات سیاسی، اجتماعی در تاریخ ایران را دانشجویان رقم زدند.

جنبش دانشجویی در ایران از چه زمانی شکل گرفت؟

دکتر قادری: جنبش دانشجویان ایران، از زمان تشکیل اولین دانشگاه به سبک مدرن در ایران شکل گرفته است تا جنبش دانشجویی بتواند در جامعه نقشی را ایفا بکند.از سال 1306 یا 1307 که اولین دانشگاه مدرن در ایران شکل می گیرد ما  شاهد شکل گیری جنبش دانشجویی هستیم در دوره رضا خان که یک دوره دیکتاتوری بود ما تحرکی را از دانشگاه نمی بینیم ولی بعد از رفتن رضا خان و تبیعد او به جزیره موریس، یک فضای بازسیاسی که نهایتا منجر می شود به کودتای 28مرداد سال 32 همزمان با اولین تحرک خارجی سازمان جاسوسی آمریکا (سازمان سیا) در خارج از مرزهای آمریکا بود، در آن زمان معاون رئیس جمهور آمریکا نیکسون برای تبریک گفتن به نیروهای آمریکایی درایران، به تهران آمد. تبریک از جهت اینکه موفق به سرنگونی دولت ملی ایران شده اند، که با اعتراضات دانشجویان دانشکده فنی تهران مواجه می شوند و جریان 16 آذر و شهید شدن سه دانشجو به نام های شریعت رضوی، قندچی، و بزرگنیا اتفاق می افتد و باعث شکل گیری جنبش دانشجویی می شود.

جنبش دانشجویی با چه رویکرد و اهدافی شکل گرفت؟

دکتر قادری: در60 سال پیش و متعاقب آن در بطن جامعه و همه دانشگاه ها جنبش دانشجویی با 4 ماهیت و رویکرد شکل می گیرد. اولین جریان، چپ کمونیستی که طرفداران آن حزب توده و سازمان مجاهدین خلق یا چریکهای فداییان خلق بودند، جریان دوم لیبرالیستی با نگاه ضد استبدادی، جریان سوم جریان بین لیبرالیستی و اسلام (التقاطی) که توسط شاگردان مهندس بازرگان در دهه 40 به وجود آمد و جریان چهارم جریانی با رویکرد اسلامی است این جریان از دهه 1320 با شکل گیری فدائیان خلق با رهبری نواب صفوی شکل می گیرد و در بستر اجتماع و دانشگاه تقویت می شود. رویکرد این تفکر علاوه بر ضد استبدادی و ضد استکباری وحاکمیت تفکر و حکومت اسلامی که ملهم از اندیشه های حضرت امام خمینی (ره) بود شکل می گیرد. در سال 1342 که حضرت امام (ره) به طور آشکار مبارزات خود را شروع می کنند نقطه عطف جنبش دانشجویی است.

مهمترین اقدام در شکل گیری جنبش دانشجویی چه اقدامی بود؟

دکتر قادری: در جنبش دانشجویی نکته مهم کادرسازی بود که علاوه بر دانشگاه ها، مذهبیون و طرفداران امام (ره) یک سری مدارسی تأسیس کردند، در تهران که نیروهای فکری و اندیشه ای با نگاه اسلامی را پرورش می دادند. به عنوان مثال مدرسه حقانی که توسط حاج علی حقانی، شهید قدوسی، آیت الله مصباح، آیت الله جنتی و شهید بهشتی در دهه 40 تأسیس شد و یا دبیرستان علوی، که با هدف شکل دهی و پرورش افرادی با رویکرد و تفکر اسلامی که می خواستند وارد دانشگاه وجنبش دانشجویی شوند، شکل می گیرد. و اکثر کسانی که در این مدرسه ها پرورش یافتند امروز از مسئولین نظام جمهوری اسلامی هستند.

بعد از انقلاب اسلامی هم ما شاهد این هستیم که جنبش دانشجویی در فرآیندهای مختلف کشور تاثیر گذار بوده، نقطه اوج آن هم تسخیر لانه جاسوسی بود که امام(ره) ان را انقلاب دوم نامیدند. در تشکیل جهاد سازندگی، تشکیل سپاه و شورای عالی انقلاب فرهنگی که در انقلاب فرهنگی دانشجوان پیرو خط امام نقش اساسی را ایفا کردند، در دوره جنگ هم، مدیریت جنگ، و بعد از جنگ هم در لایه های مختلف اجتماع نقش ایفا کردند. در 34 سال پس از پیروزی انقلاب اسلامی در فرایند های مختلف سیاسی همواره دانشجویان حرف اول را می زدند و در واقع پیش قراولان جنبش های سیاسی در ایران معاصر بوده و هستند.

مهمترین ویژگی جنبش دانشجویی چه بوده؟ و چه آفت هایی این جنبش را تهدید می کند؟

 دکتر قادری:  مقام معظم رهبری چند ویژگی را برای جنبش دانشجویی مطرح می کنند که باید دارا باشند و اگر این ویژگی ها در دانشجو تخلیه شود جنبش دانشجویی رو به انحتاط میره و گم می شود.

مقام معظم رهبری می فرمایند: کسانی که تلاش می کنند بخشی از ویژگی های جنبش دانشجویی از بین برود، این افراد خیانت کار هستند، دانشجو باید آرمان خواه باشد، عدالت طلب باشد، ضداستکبار، ضدسلطه، ضد استبداد، ضد اشرافی گری، ضد فساد، ضد حاکمیت تجمل گرایانه وزورگو و ضد گرایشهای انحرافی باشد، جنبش دانشجویی باید دارای منطق تفکر، بینش  و تحلیل، میل به فهمیدن و آگاه و بصیر باشد.

 مقام معظم رهبری همچنین آفت‌های جنبش دانشجویی را این عوامل می دانند.

1- جنبش دانشجویی درگیر مسائل سیاسی و سیاست بازی و مورد طمع جریانات سیاسی قرار بگیرد و مجموعه های سیاسی قدرت طلب و ناباب سیاسی بتوانند از آنها سوء استفاده کنند.

2- دور شدن از آرمان ها و واقعیت ها و آرمان های نظام جمهوری اسلامی و آن حس عدالت طلبی که جزو مبانی نظام اسلامی است را از دست بدهند

3- گرایش به آمریکا به چپ و راست تحت هر عنوان و با هر استدلالی یکی دیگر از آفت های جنبش دانشجویی است.

4- مهمترین آفت بی تفاوت و بی اثر شدن دانشجو است عده ای سعی می کنند که دانشجو هیچ دغدغه ای نسبت به مسائل اجتماعی جامعه نداشته باشد و بی تفاوت و بی اثر باشد.

رویکرد جریان های سیاسی جنبش دانشجویی در طول انقلاب اسلامی چه بوده؟ و این جریان ها چه تفاوتی باهم داشتند؟

دکتر قادری: حرکت جنبش دانشجویی در ایران حرکت تکاملی نبود و هنوز نتوانسته کارکرد خودش را انجام دهد. ماهیت جنبش دانشجویی هر دو استبداد و استکبار ستیز بودند و این دو ویژگی مشترک بین همه جنبش های چپ و راست و اسلامی بوده، تنها چیزی که توانست قوام جنبش دانشجویی را حفظ کند دیدگاه اسلامی بوده، علت اینکه ما ضد استبداد و استکبار هستیم بعلت اینکه ما خواستیم تفکر، اندیشه و مکتب اسلامی را ایجاد کنیم.

جریان ضد استکبار خارجی و ضد استبداد داخلی طرح و نقشه برای جایگزینی نداشت و تفاوت جنبش دانشجویی اسلامی و غیر اسلامی این بود که جنبش دانشجویی اسلامی طرح و نقشه ای برای گام بعدی خود داشت اما جریان کمونیستی و جریان لیبرالیستی طرحی نداشت و فقط مبارزه می کردند و برای گام بعدی خود طرح و نقشه نداشتند، و این نقطه قوت جریان اسلامی بوده.

در حال حاضر جنبش دانشجویی در چه مرحله ای قرار دارد و آیا هدف اصلی خودش را حفظ کرده؟ در دولت یازدهم فعالیت جنبش های دانشجویی چگونه است آیا فعال هستند؟

دکتر قادری: با توجه به فرمایش حضرت آقا که می فرماید:کسی که می خواهد ویژگی عدالت طلبی و آرمان خواهی دانشجو را بگیرد آن خیانت کار است بی تفاوتی یکی از آفت های مهمی بود که داشته است در دولت یازدهم ظاهرا فضای سیاسی جامعه بازتر شده است در دانشگاه ها انجمن های اسلامی که تعطیل شده بودند در حال شکل گیری مجددهستند، شرط شکل گیری های مجدد گروه های سیاسی دانشجویی و انجمن های اسلامی این است که خودش را در گیر مسائل سیاسی روز و جناح بندی های سیاسی و سیاست زدگی نکند بلکه آرمان اساسی دانشجویی که آرمانی خواهی وعدالت طلبی ضد استبداد و ضد استکبار بودن را حفظ  کند. و مستقل از جریانات سیاسی گام بردارد و این می تواند موجب پویایی و تعالی جامعه باشد.

بزرگترین تحولات سیاسی، اجتماعی در تاریخ ایران را دانشجویان رقم زدند. اگر در دوم خرداد خاتمی به روی کار آمد دانشجویان عامل بودندو همچنین اگر در سال 84 احمدی نژادبه روی کار آمد دانشجویان عدالت خواه خواستند و اگر در انتخابات 92 روحانی به روی کار آمد نقش دانشجویان  بسیار پررنگ بود، بدلیل اینکه دانشجویان قشر روشن فکر جامعه محسوب می شوند و در خانواده ها مورد توجه قرار می گیرند و جامعه سعی می کند رفتار و عملکرد این گروه را ببیند و طبق آن عمل کند. به همین دلیل دانشجویان پیش قراولان تفکر و اندیشه مورد توجه جامعه بوده اند، بنابراین می توانند نقش اساسی در جریان و فرایندهای سیاسی داشته باشند.