« برجام۲ »!؛ بازی زبانی دولت برای توجیه ناکارآمدی اصل برجام

به گزارش  پایگاه خبری شاهین نا؛ مهدی نجفی/ سخنان و مواضع عجیب دکتر روحانی در نشست خبری با خبرنگاران داخلی و خارجی در رسانه های مختلف از زوایای متعدد مورد نقد و بررسی قرار گرفته است، لیکن این جملۀ عجیب و غریب روحانی مبنی بر «تصمیم قاطع دولت در اجرای برجام ۲[۱] و این ادعا که «ما به تیم مذاکره کننده اجازه می‌دهیم باز هم مذاکره کنند!»[۲] از زوایای مختلف قابل تأمل و واکاوی است.

بی تردید به نظر می رسد سناریوی دولت در اجرای برجام دو بر تئوری بازی های زبانی[۳] منحصر شده است و همانگونه که از عنوان این تئوری پیدا است بیش از آنکه به واقعیت بپیوندد در قالب شعار و ادعای رسانه ای باقی خواهد ماند و تنها طرح آن مورد دغدغه قرار می گیرد و در واقعیت و عمل هیچ اراده ای برای رفع چالش ها برای رفع مشکلات و موانع مشاهده نمی شود.

 لذا در تبیین مفهوم بازی های زبانی می توان گفت«متن پهنه بازی­‌های زبانی بی­شمار است. معنا در این بازی­‌ها نقش سازنده ای ندارد، قاعده‌­ای است که هر بازی ارائه می­‌کند. یک بازی متن آن است که مؤلف خواسته و پیش کشیده، بازی دیگر آن است که مخاطبی مطرح می­کند، بازی سوم را مخاطب سوم پیش می کشد که نیتی فرضی را به مؤلف نسبت می­دهد،از این رو نه بازی مؤلف به معنا می رسد… و نه بازی متن به معنا می رسد. نه بازی مخاطب، و نه هیچ بازی دیگری .  از این رو نباید آن معنا را جدی گرفت، و نباید به آن بسنده کرد. نباید آن را به راستی معنا پنداشت…زیرا زبانمان شفاف نیست،..ما فقط می‌خواهیم و می‌­توانیم با مفاهیم و زبان بازی کنیم و معناها را بسازیم. اما نباید آن ها را آن قدر جدی بگیریم »[۴].

حال بهتر می توان کلی گویی ها و سخنان انتزاعی رئیس جمهور در نشست خبری مبنی بر آفتاب تابان بودن برجام[۵] را مورد نقد و بررسی قرار داد، زیرا ناکارآمدی برجام که اصل آن معاهده با قدرت های غربی بر مبنای بازی های زبانی صورت گرفت در نفس خود  بر عدم اجرای کامل تعهدات  از سوی دولت های غربی متمرکز شده است زیرا برای غرب نفس مذاکره با نظام اسلامی از اهمیت استراتژیک برخوردار است که دولتمردان کاخ سفید در قالب برجام به این هدف دست یافته اند لیکن برمبنای بازی های زبانی اجرای تعهدات از سوی گروه۱+۵در اولویت دست چندم قرار دارد و در وهلۀ نخست سود محوری و تأمین منافع غرب بر اجرای تعهدات برتری دارد، لذا رویکرد اخیر دولت اعتدال در انعقاد قرار دادهای تجاری عجیب با دولت های غربی از قبیل پرداخت هزنیه هنگفت و خرید هواپپماهای مسافربری از شرکت هواپیمایی ایرباس و نیز اعلام آمادگی ایران برای انقعاد همکاری با شرکت هواپیمایی بویینگ آمریکا بیشتر در راستای تأمین منافع حیاتی دولت های غربی  و البته اقشار اشرافیت در کشور است که این چالش نیز حاکی از عمق ناکارآمدی برجام در رفع مشکلات اقتصادی ملت و نقش برجام در تأمین منافع استراتژیک برای طرف غربی است.

اینگونه است که تأمل در  مواضع و سخنان دکتر روحانی در نشست خبری نشان می دهد مقولۀ ابهام سازی و ارائۀ اطلاعات نادرست از واقعیات برجام برای ملت در دستور کار اعتدالیون قرار گرفته است لذا مردم به حق احساس می کنند دولت اطلاعات درستی به آنها نمی دهد که این امر خود باعث آزردگی فکری و روحی مردم در رویکرد نادرست دولت در عدم اعتماد به ملت شده است ، از این رو مردم از مسئولانی که بسیاری از فعالیت ها و اقدامات دولت را لاپوشانی می کنند و برخلاف منویات امام(ره) و رهبری آن را محرمانه می خوانند کلافه شده و به ستوه آمده­اند.

در تشریح این مدعا می توان به دیگر رویکرد توجیه محور آقای روحانی اشاره نمود که وقتی عدم اجرای کامل تعهدات غرب در دوران پسابرجام از زبان آقای دکتر صالحی جاری شد رئیس جمهور  در نشست خبری به شدت برآشفت و رسماً رئیس سازمان انرژی اتمی را از اظهار نظر درباره برجام خلع ید کرد و اینچنین دکتر صالحی دست مایۀ تحقیر رئیس دولت اخلاق مدار و راستگو  قرار گرفت که این رویکرد نادرست آقای روحانی نیز مقوّم عزم دولت برای فرار به جلو در توجیح شکست سنگین دولتمردان در برجام است.

از این رو می توان گفت طرح اجرای برجام دو از سوی رئیس جمهور در طول ناکارآمدی معاهدۀ برجام قابل تعریف است زیرا اظهارات اقتصاددانان برجسته کشور در عدم تأثیر برجام در اقتصاد کشور و عجز و ناتوانی دولت در بهبود فضای کسب و کار و معیشت و افشای ماهیت ادعاهای پوشالی دولتمردان مبنی بر نجات اقتصاد کشور در تعامل با کدخدا در قالب برجام چاره ای باقی نمی گذارد مگر اینکه دکتر روحانی در نشست خبری خود با بهره گیری از بازی های زبانی رفع بحران اقتصادی مردم را به برجام دو گره بزند و به مانند طرف غربی در برجام، عدم اجرای وعده های ۱۰۰ روزه و ۴۴۷ وعده انتخاباتی و دیگر تعهدات اعتدالیون به مردم  به زمانی دیگر موکول کند که با توجه به مدت زمان باقی مانده از عمر این دولت و فقدان روحیه جهادی در دولت و فقر شدید گفتمانی در میان اعتدالیون، بیش از پیش می توان به عمق ماهیت توجیح محوری مواضع رئیس جمهور در مقولۀ برجام و ناکارآمدی اصل برجام در رفع بحران اقتصادی کشور پی برد.

پی نوشت؛

[۱] http://www.president.ir/fa/92324

[۲] همان.

[۳] نظریه بازی های زبانی (the theory oflanguage games)، محوری ترین بحث فلسفه متاخر لودویگ ویتگنشتاین (۱۸۸۹- ۱۹۵۱)، فیلسوف اتریشی تبار انگلیسی.

[۴] احمدی، بابک ( ۱۳۸۵ ). مدرنیته و اندیشه انتقادی،ص۲۷۲٫  تهران: نشر مرکز.

[۵] http://www.president.ir/fa/92324