زیارت با معرفت؛ درس بزرگ امام هادی(ع) به شیعیان

به گزارش شاهین پرس، حجت الاسلام مهران آدرویش/ زیارت یکی از دلپذیرترین اتفاق هایی است که می تواند روح خسته آدمی را در ساحل دریای کرامت و بزرگی یک انسان مافوق بشر، آرامش بخشد. زیارت و توسل به اولیاء الله یک رسم مذهبی است که در بیشتر ادیان مورد پذیرش قرار گرفته است.

زیارت قبور ائمه اطهار علیهم السلام از نشانه های مهم شیعیان است. به عنوان مثال امام حسن عسکری علیه السلام فرمود: مومن پنج نشانه دارد از جمله «زیارت اربعین». فلذا مشاهد مشرفه هرگز از زائر خالی نیستند.

زیارت در عالم قدس نیز جایگاه والایی دارد به طوری که در زیارت جامعه کبیره می خوانیم: مختلف الملائکه (یعنی قبور اهل بیت مرکز رفت و آمد فرشتگان است) و در این زمینه روایات بسیار زیادی از اهل بیت وارد شده است که نشان می دهد قبور اهل بیت محفوف به ملائکه است و همواره فوجی از ملائکه بالا می روند و جای خود را به  فوجی دیگر از ملائکه می دهند (لَیْسَ مِنْ مَلَکٍ وَ لَا نَبِیٍّ فِی السَّمَاوَاتِ إِلَّا وَ هُمْ یَسْأَلُونَ اللَّهَ أَنْ یَأْذَنَ لَهُمْ فِی زِیَارَهِ قَبْرِ الْحُسَیْنِ فَفَوْجٌ‏ یَنْزِلُ وَ فَوْجٌ‏ یَعْرُج (الکافی، ج‏۴، ص ۵۸۸)….

زیارت از سنن الهی است لذا تمام انبیاء علیهم السلام کربلا را زیارت کرده اند. خود خداوند نیز اهل زیارت است؛ چه اینکه زیارت عاشوراء حدیث قدسی است. نماز نیز بنا بر روایات زیارت است: زیارت خداوند! (قال الصادق علیه السلام: قد قامت الصلاهْ، فی الاقامه أی حان وقت الزیارهْ- بحارالانوار، ج ۸۴، ص۱۳۴).

بنابراین سیره بودن زیارت از خدا گرفته تا ساکنین عرش اعلی و پیامبران و مومنین نشان از اهمیت آن دارد. اما به راستی اهمیت زیارت و راز و رمز آن در چیست؟ آیا زیارت صرف رفتن به یک مکان خاص و نگاه کردن به سازه های آن و خواندن زیارتنامه و ریختن اشکی و عرض حاجتی است یا خیلی بیش از اینهاست؟

واقعیت این است که زیارت نیز مانند تمام اعمال عبادی دیگر سفره ای رحمانی دارد که بار عام است و قابل استفاده برای همگان و اما سفره دیگری نیز دارد به نام سفره رحیمی که نشستن بر سر آن سفره حقیقت و باطن سفره رحمانی است؛ سفره ای که چیدمان آن از معرفت، محبت، سبک زندگی، رفع حجب و… تشکیل شده و نقطه اتصال زمین به آسمان و هجرت انسان از خود و تعلقاتش به سمت خدا است.

زیارت جامعه کبیره؛ محور تمام زیارات

باید بدانیم که وقتی به زیارت مشاهد مشرفه می رویم مهمترین مساله «معرفت به جایگاه امامت و ولایت» است. معرفتی که بدون آن هیچ عملی مقبول درگاه حضرت اله نمی افتد؛ امام صادق علیه ‌السلام می‌فرمایند: لا یُقْبَلُ اللهُ عَمَلاً الاّ بِالمَعرِفَه (خدا عملی را نمی‌پذیرد مگر با معرفت).

شیخ صدوق در کتاب من لایحضره الفقیه و عیون اخبار الرضا از موسى بن عبد اللّه نخعى روایت کرده که گفت خدمت حضرت هادى علیه السّلام عرض کردم: یا بن رسول اللّه! مرا زیارتى با بلاغت تعلیم فرما که کامل باشد، تا اینکه هرگاه خواستم یکى از شما را زیارت کنم، آن را بخوانم. امام هادی علیه السلام در پاسخ به درخواست او زیارت جامعه کبیره را انشاء می فرمایند.

زیارت جامعه کبیره

این یادگار عظیم امام هادی علیه السلام، مفصل ترین و معتبرترین و بی نظیرترین زیارتی است که توصیه به خواندن آن در مشاهد مشرفه، اکیدا به چشم می خورد و خیلی بیش از سایر روایات به تبیین مقام و جایگاه امامت و نقش کلیدی آن در عالم تکوین و تشریع می پردازد. زیارتی که اگر نبود، واقعاً خیلی از مقامات ائمه اطهار را متوجه نمی شدیم. این زیارت بهترین و کاملترین زیارت از دور و نزدیک و بلکه منشور فکری و مرامنامه شیعه و اقیانوسی موّاج از معارف الهی و مضامین عالیه است که در پرتو نور پر فروغ آن باید معصومین علیهم السلام را زیارت نمود.

تا کنون بیش از ۴۰ شرح از سوی علما و فضلا بر این زیارت نوشته شده است که خود نشان از مضامین عالیه این زیارت دارد و حضرت آیت الله جوادی آملی در این خصوص می فرماید: «متن زیارت جامعه کبیره به گونه ای است که هر صنفی صدور این معارف بلند را از غیر معصوم محال عادی می داند. افزون بر آن خطوط کلی آن را با خطوط کلی معارف قرآن کریم که مرجع نهایی در بررسی روایات است، هماهنگ می بیند و این چیزی است که ما را از بحث سندی آن بی نیاز می کند.»

در این زیارت قریب به ۱۵۰ تا ۲۰۰ فضیلت از فضائل امامان به زبانی فصیح و در پیوند با قرآن و سنّت به بهترین وجه بیان شده است. لازم است بدانیم که اگر زیارت جامعه کبیره نبود ما خیلی محروم می‌شدیم. این زیارت جامعه کبیره است که پرده از جمال ائمه برداشته است؛ و فلسفه‌ زیارت جامعه به این دلیل بود که لازم بود شیعه تکانی بخورد.

 

 ۱۴ نکته از زیارت جامعه کبیره؛

از آنجا که این زیارت، بر نقل نصوص مختلف، معتبرترین زیارات بوده و توصیه به خواندن آن در مشاهد مشرفه، اکیداً به چشم می خورد؛ لازم است که توجه به مضامین مهم آن نیز مورد توجه قرار بگیرد.

۱٫ السلام علیکم یا اهل بیت النبوه؛ خاندان پیامبری: دقت کنید می فرماید خاندان پیامبری و نمی فرماید خاندان پیامبر صل الله علیه و آله.

۲٫ ساسه العباد؛ یعنی دین از سیاست جدا نیست: ائمه شیعه، تنها رهبران دینی مردم نبوده و سیاستمدارترین افراد روزگار خود نیز بوده و شعار جدایی دین از سیاست توطئه ای پرورش یافته توسط دشمنان دین است.

۳٫ وَحُجَجِ اللَّهِ عَلى اَهْلِ الدُّنْیا وَالاْخِرَهِ وَالاْولى؛ سه برهه زمانی بسیار مهم و اهل بیت: امامان شیعه در سه برهه زمانی بسیار مهم، حجت های بر مردم بوده اند؛ دنیا، آخرت و اولی. آیا تا به حال به این برهه زمانی فکر کرده اید که اولی کجا بوده است؟

عالم ذر یا عالم میثاق یا اولی: زندگی انسان دارای مراحلی است یک مرحله آن که قبل از زندگی دنیایى است به نام عالم ذر می باشد که انسان ها در آن مرحله به وجود جمعی در نزد پروردگار حضور دارند و در آن مرحله وحدانیت و ربوبیت پروردگار را مشاهده مى‏ کنند و این مشاهده از طریق مشاهده نفس خودشان است نه از طریق استدلال بلکه از این جهت است که از او منقطع نیستند و حتى یک لحظه او را غایب نمى‏ بینند. و لذا به وجود او و به هر حقى که از طرف او باشد اعتراف دارند. آرى! قذارت شرک و لوث معصیت از احکام این مرحله دنیایى است. (المیزان ترجمه موسوی. صص ۴۱۶-۴۲۱)

۴٫ اَلسَّلامُ عَلى مَحاَّلِّ مَعْرِفَهِ اللَّهِ؛ ولایت امن ترین راه رسیدن به خدا: آنچه مسلم است و در لسان روایات به آن اشاره شده است این است که راه های رسیدن به خداوند، بسیار زیاد است اما آنچه باید بر اساس نص جامعه کبیره مورد توجه قرار بگیرد این است که: امن ترین راه، طریق اهل بیت است.

۵٫ اَیَّدَکُمْ بِرُوحِهِ؛ تاییدات با روح: بزرگترین فرشته الهی به نام روح (که برخی از مفسرین، ذیل آیات سوره قدر و آیه تنزل الملائکه و الروح فیها، اشاره به این مطلب داشته اند) که اعظم ملائکه الهی می باشد؛ همواره همراه اهل بیت عصمت و طهارت بوده است و ایضا می باشد!

۶٫ وَالْبابُ الْمُبْتَلى بِهِ النّاسُ مَنْ اَتیکُمْ نَجى وَمَنْ لَمْ یَاْتِکُمْ هَلَک؛ اهل بیت محک ایمان: آنچه بر اساس روایت مختلف بدان اشاره شده است، خاندان عصمت و طهارت، محک ایمان برای انسان ها هستند. هرکس ایشان را به عنوان نمایندگان الهی پذیرفت، نجات یافته و هرکس رو گردان شود، هلاک می گردد.

۷٫ وَ جَعَلَ صَلَواتَنا عَلَیْکُمْ وَ ما خَصَّنا بِهِ مِنْ وِلایَتِکُمْ طیباً لِخَلْقِنا وَطَهارَهً لاِنْفُسِنا وَتَزْکِیَهً لَنا وَکَفّارَهً لِذُنُوبِنا؛ اهل بیت جلوه ای از رحمه للعالمینی پیامبر اسلام: اگر خداوند، گناهان خلائق بپوشاند و لباس رحمت بر آنان، بواسطه اهل بیت است، که در برخی روایات داریم در روز قیامت، خیل کثیری از بندگان الهی را دستگیری می کنند و ایضاً در این دنیا به برکت حضور نورانیت ایشان، گناهان بخشیده می شود. همانطور که در زیارت نامه آنها نیز اشاره شده است که زائر ایشان در حال معرفت، تمامی گناهانش بخشیده شده و ماوایش بهشت خواهد بود.

۸٫ وَبَرِئْتُ اِلَى اللَّه عَزَّوَجَلَّ مِنْ اَعْداَّئِکُمْ وَمِنَ الْجِبْتِ وَالطّاغُوتِ وَالشَّیاطینِ وَحِزْبِهِمُ الظّالِمینَ لَکُمْ وَالْجاحِدین لِحَقِّکُمْ وَالْمارِقینَ مِنْ وِلایَتِکُمْ وَالْغاصِبینَ لاِرْثِکُمْ وَالشّاَّکّینَ فیکُمْ وَالْمُنْحَرِفینَ عَنْکُمْ وَمِنْ کُلِّ وَلیجَهٍ دُونَکُمْ؛ دشمن شناسی و کشف کُـدهای کلامی اهل بیت: مقوله بسیار مهم دشمن شناسی در مکتب اهل بیت در هر زمان مورد توجه ایشان بوده و به مناسبت های مختلف، کدهایی از جانب این انوار مقدسه صادر می شده تا دشمنان را به مردم، معرفی نمایند از جمله کدهایی همانند جبت و طاغوت که باید مورد توجه قرار گرفته شود.
۹٫ مَنْ اَرادَ اللَّهَ بَدَءَ بِکُمْ؛ تاکید موکّد و مجدّد به خداشناسی از درگاه اهل بیت: هرکس خدا را بخواهد باید با اهل بیت شروع کند؛ چرا که محل امن شناخت الهی، از درگاه خزائن علم خواهد بود.

۱۰٫ بکُمْ فَتَحَ اللَّهُ وَبِکُمْ یَخْتِمُ وَبِکُمْ یُنَزِّلُ الْغَیْثَ وَبِکُمْ یُمْسِکُ السَّماَّءَ اَنْ تَقَعَ عَلَى الاْرْضِ اِلاّ بِاِذْنِهِ وَبِکُمْ یُنَفِّسُ الْهَمَّ وَیَکْشِفُ الضُّرَّ وَعِنْدَکُمْ ما نَزَلَتْ بِهِ رُسُلُهُ وَهَبَطَتْ بِهِ مَلاَّئِکَتُهُ: اهل بیت دلیل رحمت واسعه ی الهی، بر خلائق: به عبارت دیگر همانطور که در حدیث معراج از زبان پیامبر اسلام نیز بدان اشاره شده است و نیز در احادیث قدسی متعدد هم مذکور است؛ اهل بیت دلیل خلقت و واسطه ی رحمت الهی بر بندگان هستند.

۱۱٫ وَبِکُمْ اَخْرَجَنَا اللَّهُ مِنَ الذُّلِّ وَفَرَّجَ عَنّا غَمَراتِ الْکُرُوبِ وَاَنْقَذَنا مِنْ شَفا جُرُفِ الْهَلَکاتِ؛ تمسک به اهل بیت باعث نجات از گمراهی ها: خواستنی ها، فقط و فقط از این خاندان جائز است و چراغ هدایت در ظلمات گمراهی ها، خودشان هستند. به عبارت دیگر اشاره به احادیث متعدد در این زمینه دارد و ایضا زیارت خاص امیر المومنین علی علیه السلام که در هلکات و پرتگاه های بسیار خطرناک، از دوستداران، دستگیری کرده و سنگینی های ایشان را به دوش می کشند.

۱۲٫ بِمُوالاتِکُمْ عَلَّمَنَا اللَّهُ مَعالِمَ دِینِنا وَاَصْلَحَ ماکانَ فَسَدَ مِنْ دنیانا؛ اهل بیت باعث رشد فکری و جبران خسارات دنیایی: آشنایی با آل بیت پیامبری، آشنایی با معارف دینی و الهی است و در نتیجه جبران کننده خسارات دنیایی و اخروی.

۱۳٫ اِنَّ بَیْنى وَبیْنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ ذُنُوباً لا یَاْتى عَلَیْها الا رضاکم؛ بخشش فقط با نظر خاص اهل بیت: خداوند گذشت از بندگان و بخشوده شدن آنان را در گرو رضایت اهل بیت پیامبر خویش قرار داده است بدین معنا که اگر این خاندان از کسی رضایت داشته باشند خداوند هم از او راضی خواهد بود.

۱۴٫ اَللّهُمَّ اِنّى لَوْ وَجَدْتُ شُفَعاَّءَ اَقْرَبَ اِلَیْکَ مِنْ مُحَمِّدٍ وَاَهْلِ بَیْتِهِ الاْخْیارِ الاْئِمَّهِ الاْبْرارِ لَجَعَلْتُهُمْ شُفَعاَّئى؛ برترین خلائق: در هستی و خلقت کسانی جز آل بیت پیامبری، برترین خلائق نزد خداوند نیستند. حتی انبیاء و اولیاء. (منبع: آیت الله فاطمی نیا)

انواع زیارت

زیارت امامان علیهم السلام به چند صورت ممکن است:

 زیارت شهودی: یعنی چشم دل انسان باز باشد و مستقیم با روح مطهر امام ارتباط بگیرد؛ چه اینکه ما معتقد هستیم امام سخنان ما را می شنود و جواب ما را می دهد و اگر نبود حجاب گناهان امکان شنیدن سخنان امام را داشتیم؛ أَللَّهُمَّ إِنّی أَعْتَقِدُ حُرْمَهَ صاحِبِ هذَا الْمَشْهَدِ الشَّریفِ فی غَیْبَتِهِ کَما أَعْتَقِدُها فی حَضْرَتِهِ ، وَأَعْلَمُ أَنَّ رَسُولَکَ وَخُلَفآءَکَ عَلَیْهِمُ السَّلامُ‏ أَحْیآءٌ، عِنْدَکَ یُرْزَقُونَ، یَرَوْنَ مَقامی، وَیَسْمَعُونَ کَلامی، وَیَرُدُّونَ ‏سَلامی، وَأَنَّکَ حَجَبْتَ عَنْ سَمْعی کَلامَهُمْ، وَفَتَحْتَ بابَ فَهْمی بِلَذیذِ مُناجاتِهِمْ (اذن ورود به حرم مطهر).

اخبار زیادی مبنی بر ملاقات ائمه و عرفا با روح امامان به ما رسیده از جمله؛ امام کاظم می فرماید همردیف پدرم بر استری نشسته بودیم تا اینکه پدرم از استر پیاده شد و شخصی را ملاقات کرد. من دیدم پدرم خیلی به او احترام کرد و تا به حال ندیده بودم که پدرم به کسی این قدر احترام کند و مرتب به او می گفت چشم چشم! گفتم پدر او که بود؟ فرمود: روح پدرم باقرالعلوم بود.

یا مثلا علامه حسن زاده آملی می گوید در مکاشفه ای خدمت امام رضا(ع) رسیدم و از آن حضرت سوال کردم که شما چرا به ایران آمدید؟ حضرت فرمود: به دستور رسول خدا برای جبران محبت های سلمان (به نقل از آیه الله صمدی آملی شارح کتب علامه/ لذا خوب است زائر امام رضا هرگاه وارد حرم می شود فاتحه ای به روح سلمان محمدی اهداء کند).

همه باید تلاش کنند به این مرحله برسند و جان امام را ملاقات کنند و الا زیارت جسم امام خیلی دردی از دردهای ما را دوا نمی کند (کما اینکه برخی همسر پیامبر اکرم شدند و برخی صحابه ائمه اطهار اما دردی از آنها دوا نشد). و معنای واقعی انتظار و ظهور و خارج کردن امام از غربت نیز، همین شهود است.

 زیارت عقلی: یعنی تفکر در مقام امامت با محوریت ادله قرآنی و کلامی و فلسفی و عرفانی. اگر می خواهید عقلا امام را زیارت کنید خوب است به تفسیر المیزان ذیل آیه ۱۲۴ کریمه بقره مراجعه کنید؛ چرا که هیچ کس مثل علامه طباطبایی ره به این خوبی و روانی و جامعیت، امامت را تعریف نکرده است.

 زیارت معرفتی: تفکر در جایگاه تکوینی و تشریعی اهل بیت علیهم السلام با محوریت زیارت جامعه کبیره. در این زمینه کتاب «ادب فنای مقربان» تالیف علامه جوادی آملی و ساده تر از آن کتاب «حبل المتین» آیت الله ضیاء آبادی توصیه می شود.

زیارت حبّی: با محوریت سخن گفتن با امام و توجّه به مقام ابوّت و روایات طینت و با سعی در طهارت (دل قبل از زیارت). یعنی تنزل از آن مقامات فوق عرشی و به استناد «انا و علی ابوا هذه الامه» و روایات طینت (رحم الله شیعتنا خلقوا من فاضل طینتنا وعجنوا بماء ولایتنا یحزنون لحزننا ویفرحون لفرحنا) ارتباط روان تر و خودمانی تری برقرار کند و الا توجه به مقامات فوق عرشی آن بزرگواران اصلا اجازه نمی دهد انسان در حرم آن بزرگواران قدم از قدم بردارد کما اینکه از آداب ورود به حرم کوتاه برداشتن گام هاست که پیش از آن که امری تشریعی باشد، با توجه به عظمت وجودی آنان، امری تکوینی است (یعنی توجه به آن مقامات عظیمه خود به خود پاهای انسان را سست می کند).

 زیارت علمی: یعنی مطالعه روایات امام (که بحمدالله در صحن های حرم ائمه به وفور نوشته شده و نیز در کتب زیارتی ایشان و به استماع سخنرانی های حرم/ حقیر هرگاه به حرم امام رئوف مشرف می شوم تمام صحن ها را طواف می کنم و روایات بسیار زیبای امام رضا علیه السلام را مطالعه می کنم و در مورد آنها تدبر می کنم و این عمل را به همه خوانندگان این سطور سفارش می کنم.)

تا سبک زندگی اش را از آنان بگیرد و به زیارتهایش جامه عمل بپوشاند؛ چون زیارت امام به معنای قبول الگو بودن آن حضرات و قبول صحّت راه و رسم آن سروران است. بنابراین تا سبک زندگی ما شبیه سبک زندگی آنان نشود زیارت ما عالمانه و عاملانه نخواهد بود.

در حرم ائمه اطهار صلوات الله علیهم اجمعین و مشاهد مشرفه چه کنیم؟

۱٫ غسل زیارت

۲٫ لباس تمیز و مرتب پوشیدن و عطر زدن و خوب است به مومنان اطراف خود نیز عطر تعارف کند.

۳٫ توجه نکردن به امور دنیوی

۴٫ صلوات و ذکر بسیار از محل اسکان تا حرم و توجه نکردن به بازار و مادیات

۵٫ اذن دخول خواندن

۶٫ آهسته قدم برداشتن

۷٫ زیارت های پنجگانه فوق الذکر را به جا آوردن

۸٫ از اهم آداب زیارت این است که فرقی بین مرده و زنده آن سروران نگذاری و بدانی که کلام تو را می شنوند و جایگاه تو را شهود می کنند.

۹٫ زیارت برادران ایمانی؛ در روایات بسیاری بر زیارت برادران ایمانی توصیه و تاکید شده است و خوب است وقتی مومنان به حرم ها و سایر جاهایی که مومنان مشرف می شوند، می روند قصد زیارت آنان را هم بکنند.

۱۰٫ اقامه نماز؛ چه اینکه نماز نیز خود زیارت خداوند است. باید مراقب بود که در حرم ها خداوند را فراموش نکنیم چه اینکه تمام تلاش و هدف خود صاحبان حرم اتصال مزور به خداوند بوده است لذا فرموده اند بعد از زیارت دو رکعت نماز به روح صاحب حرم اهداء شود (نماز زیارت). همچنین در حرم ها فرصت خوبی است که اگر نمازهای قضا به گردن ما هست آنها را بجا آوریم.

نماز شب و نماز جعفر طیار نماز جماعت و نماز جمعه نیز از دیگر نمازهایی هستند که اداء و اقامه آنها را باید در حرم ها غنیمت شمرد.

۱۱٫ قرائت قرآن کریم (فَاقْرَؤُوا مَا تَیَسَّرَ مِنَ الْقُرْآنِ؛ آنچه از قرآن برای شما میسر است بخوانید. کریمه مزّمّل/ شریفه ۲۰)

۱۲٫ دعا و راز و نیاز با خداوند متعال؛ راز و نیازهایی مثل دعای کمیل، دعای توسل، زیارت عاشوراء، زیارت امین الله، زیارت آل یاسین، زیارت مخصوصه و به ویژه زیارت جامعه کبیره (و خلاصه ادعیه و زیاراتی که در مفاتیح الجنان آمده؛ به آیت الله بهجت ره عرض کرده بودند در حرم چه بخوانیم؟ فرموده بودند: من چیزی بیشتر از آنچه در مفاتیح الجنان آمده بلد نیستم). و دعا برای تعجیل در ظهور امام زمان عج، توفیق زیارت عتبات مقدسه و سایر مشاهد مشرفه، دعا برای والدین و مومنان، دعا برای عاقبت بخیری، دعای برای سلامتی علما و مراجع معظم تقلید و به خصوص ولی فقیه و حکومت اسلامی و…

۱۳٫ محاسبه اعمال؛ استفاده از فضای معنوی مشاهد مشرفه و محاسبه اعمال در حوزه عقیده و اخلاق و اعمال سیاسی و اجتماعی و اقتصادی و فردی و …؛ و شکر بر خوبی ها و توبه از زشتی ها و عزم را جزم کردن برای رفع و جبران نواقص.

۱۴٫ اهداء ثواب زیارت به روح پدر و مادر و به ویژه مادران ائمه اطهار علیهم السلام.

۱۵٫ اشتیاق به زیارت ضریح مطهر و بوسیدن در و دیوار حرم و بیان حاجات بزرگ و کوچک؛ در این زمینه ذکر چند مطلب از علامه طباطبایی ره خالی از لطف نیست از جمله:

یک بار علامه طباطبایی می خواستند به روضه رضوی مشرف شوند. به ایشان عرض شد: «آقا! حرم شلوغ است؛ وقت دیگری بروید! » فرمودند: «خوب، من هم یکی از شلوغ ها! » و رفتند. مردم هم که ایشان را نمی شناختند تا راهی برایشان بگشایند و در نتیجه، هر چه سعی کردند دستشان را به ضریح مبارک برسانند، نشد و مردم ایشان را به عقب هل دادند. وقتی بازگشتند، اطرافیان پرسیدند: «چطور بود؟» فرمودند: «خیلی خوب بود! خیلی لذت بردم!

روزی در صحن حرم امام رضا(علیه السلام) شخصی به علامه عرض کرد: «از راه دور آمده ام و می خواهم دست شما را ببوسم.» علامه فرمود: «زمین صحن را ببوس که از سر من هم بهتر است. (که اصلاً اجازه نمی داد کسی دست ایشان را ببوسد) ایشان می گفت: «من به حال این مردم که این طور عاشقانه ضریح را می بوسند، غبطه می خورم…

زمانی نویسنده مشهوری بوسیدن ضریح امامان (علیهم السلام) و این قبیل احترام نهادن ها را سرزنش می کرد. وقتی سخن او را به علامه طباطبایی در حرم رضوی (علیه السلام) عرض کردند، ایشان فرمود: «اگر منع مردم نبود، من از دم مسجد گوهرشاد تا ضریح، زمین را می بوسیدم.

ایشان هر ساله به مشهد مشرف می شد، حتی در پنج- شش ماه آخر عمر با همه کسالتی که داشت به مشهد مشرف شد. یکی از بستگان نزدیک ایشان می گفت: «با آغوش باز با آن کهولت سن و کسالت، جمعیت را می شکافت و با علاقه ضریح را می بوسید و توسل می جست که گاهی به زحمت او را از ضریح جدا می کردیم… (منبع: allametabatabaei.i)

۱۶٫ مطالعه معارف اسلامی

۱۷٫ روضه خواندن

۱۸٫ استفاده از سحرها؛ خیلی حیف است که زائر از چند ساعت قبل از اذان صبح در حرم حضور نداشته باشد و حیف است که توفیق حضور در حرم را از اقامه نماز جماعت صبح تا طلوع آفتاب از دست بدهد چه اینکه بنا بر روایات ارزاق را در این وقت توزیع می کنند.

۱۹٫ اگر شب جمعه است دعای کمیل و اگر روز جمعه است غسل جمعه و دعای ندبه و نماز جمعه فراموش نشود.

۲۰٫ مساعدت مالی در حد توان به حرم؛ چون مال شما هر جا برود دل شما هم همانجا می رود و عیسی علی نبینا و آله و علیه السلام دستور می داد هر کس بالغ شد به معابد بخشی از اموالش را ببخشد. (به نقل از حجت الاسلام و المسلمین عابدینی)

۲۱٫ سجده شکر و ۴۰۰ بار ذکر یونسیه در سجده

۲۲٫ ادعیه و زیارات را با توجه به معنایشان بخواند که در رقّت قلب و غلظت معرفت بسیار نافع تر خواهد بود.

۲۳٫ از بلند کردن صدا و جیغ و داد کردن(به ویژه خانمها) پرهیز کنیم؛ چه این که قرآن فرموده: یا أیُّها الَّذِینَ آمَنُوا لا تَرفَعُوا أصواتَکُمْ فَوْقَ صَوْتِ النَّبِیِّ وَ لا تَجْهَرُوا لَهُ بِالْقَولِ کَجَهْرِ بَعْضِکُمْ لِبَعْضٍ أنْ تَحْبَطَ أعمالُکُمْ وَ أنْتُمْ لا تَشعُرُونَ * إنَّ الَّذِینَ یَغُضُّونَ أصْواتَهُمْ عِنْدَ رَسُولِ اللّه ِ أُولئِکَ الَّذِینَ امْتَحَنَ اللّه ُ قُلُوبَهُمْ لِلتَّقْوَى لَهُمْ مَغْفِرَهٌ وَ أجْرٌ عَظِیمٌ (کریمه حجرات/ شریفه ۲ و ۳).

البته بلند صلوات فرستادن اگر موجب اذیت و آزار دیگران نشود منعی ندارد بلکه مستحب است.

انتهای پیام/