آسیب‌شناسی رویدادهای اخیر در رسانه ملی/ فیتیله‌ای که کوتاه است

به گزارش پایگاه خبری شاهین نا؛ این روزها از گوشه کنار فضای رسانه ای کشور خبر توقیف یا ممنوع التصویری برخی افراد یا برنامه ها منتشر شده، که البته برخی از آن ها حواشی و پس لرزه هایی نیز در سطح جامعه به دنبال داشته است.

آخرین نمونه آن ممنوعیت پخش برنامه تلوزیونی فیتیله است که در پی آن صورت گرفت که مجریان این برنامه کودکانه در یکی از نمایش های خود، با یک شوخی نسنجیده کلامی، موجب آزردگی خاطر و تلقی توهین از سوی آذری زبانان گردید، رنجشی که البته بسیار موجه است.

استفاده از گویش های اقوام مختلف و به کاربردن آنها در شوخی های نمایشی، رفتاری همیشگی در برنامه فیتیله بوده است، از طرف دیگر خود بازیگران این برنامه نیز آذری زبان هستند، تا به امروز نیز چنین برداشتی در جامعه واقع نشده بود، حال چه چیز جدیدی روی داده است که این گونه احساسات محترم قومیتی موثر در ایران، این گونه جریحه دار شده ، پاسخ به این سوال می تواند ریشه تمامی اتفاقات مشابه را روشن کند.

به نظر می رسد بن مایه جریاناتی از این دست را باید در همان انتقاد اساسی و ریشه ای از رسانه ملی جستجو کرد که عبارتست از عدم دانش رسانه ای در برخی از تولید کنندگان و دست اندرکاران برنامه های این مجموعه.

صدا و سیما در راه قربانی کردن کیفیت در راه کمیت، بخشی از برنامه های پرمخاطب خود را که البته مخاطبین حساسی همچون کودکان دارند، به افرادی می سپارد که یا اساسا سواد رسانه ای ندارند و یا  اگر هم دارند درک درستی از آموخته های آکادمیک خود نداشته اند.

این اعجاز رسانه است که از حادثه ای کوچک، فاجعه و جریانی عظیم  و از واقعه ای بزرگ و جانسوز یک ملودرام ملایم می سازد که به کوچکی یک آه می گراید، گویی این کارکرد بنیادی و البته روان شناختی را برخی از برنامه سازان رسانه ملی، به خوبی درک نکرده اند.

این که استفاده از یک گویش محلی، در یک شوخی خاص می تواند این گونه یک ملت را به خروش آورد، واقعیتی است که گویا سازندگان و حتی ناظران تولید و پخش صدا و سیما بر آن واقف نیستند، در حالیکه از بدیهیات فعالیت رسانه ای است.

در عملکرد موفق گروه فیتیله در سال های اخیر شکی نیست، اما این توفیق در جذب مخاطب نباید سبب شود که به هر بهایی از جمله نادیده گرفتن اصول حرفه ای رسانه، بهترین ساعات پخش را  بدون نظارتی دقیق به آنان سپرد.

البته این اولین بار نیست که چنین اتفاقی در سیمای جمهوری اسلامی میافتد، نمونه دیگر آن جریاناتی است که پیرامون سریال «سرزمین کهن» اثر کمال تبریزی واقع شد و طی آن طایفه اصیل بختیاری رنجیده شدند و به توقف پخش این مجموعه منجر گردید، و البته بازهم ناشی از عدم به کارگیری تخصص های روانشناختی رسانه در این قضیه بود.

البته شاید سازندگان این گونه برنامه ها اعتقاد داشته باشند که سوء تفاهمات ناشی از جنبه پایین مخاطبان، موجب حساسیت می شود که باید در جواب این ادعا گفت، یکی از اصول رسانه ای توجه به باور و نگرش های جامعه مخاطب است، زمانیکه در جامعه ایران از اینگونه رفتارهای رسانه ای _ که به ادعای برخی در بسیاری از نقاط دنیا عادیست_ ، تلقی و احساس ناخوشایندی وجود دارد، برنامه سازان باید همسو با چنین احساساتی اقدام به ساخت برنامه کنند.

شاید در هیچ جای دنیا نامگذاری کاراکتر منفی یک اثر نمایشی به نامی مشهور، چندان حساسیت ایجاد نکند اما در کشور ما هنوز برخی اسامی، گویشها، قومیت ها و مانند آن ارزش داشته و خط قرمز محسوب می شود، پس فعال رسانه ای باید به این حساسیت واقف بوده و بر مبنای آن به تولید و پخش برنامه بپردازند.

بی توجهی به ابعاد روانی رسانه و آثار اجتماعی آن بیماری مزمنی است که سال ها رسانه ملی با آن دست به گریبان بوده و گویا تغییر مدیریت ها تاثیری در این روند ندارد و همین امر موجب آسیب هایی جدی بر پیکره صدا و سیما و جامعه مخاطب آن می شود که احترام ، الگوها و فراغت خود را در معرض خطر می بیند.

حضور یک هنرپیشه محبوب در برنامه زنده و سخنانی که توهین به جامعه ای از ایرانیان است و متعاقب آن به کار بردن لفظی نامناسب بر آنتن زنده و یا حضور مجری برنامه های پرمخاطب سیما _ که البته به لطف همین دست اندرکاران بسیار باد شده است_ ، در یک مهمانی نامناسب، با رفتار و گفتاری ناپسند، نه تنها مخاطب را سرخورده، بلکه طرفداران این افراد را نیز دچار مخاطره می کند.

چنان که گفته شد، عدم به کارگیری این اصول حرفه ای و اجازه به پخش برنامه ای چالش برانگیز و سپس توقیف آن برای جلب نظر مخاطبان آسیب دیده، بر جسم خود رسانه ملی نیز آسیب می رساند که کوچکترین آن متهم شدن به حذف و سانسور است که البته سوژه داغی به رسانه های رقیب غربی داده و زمینه انواع مانورهای تبلیغاتی را برای آن ها فراهم می کند.

منبع:جام نیوز