از توليد ورمي كمپوست با استفاده از وام ازدواج تا صادرات به افغانستان / روشي جالب براي ترغيب كشاورزان به استفاده از كود سبز

توليد ورمي كمپوست در ايران اگرچه چند سالي است كه رواج پيدا كرده و حجم توليد آن به رقم قابل توجهي رسيده است، با اين وجود مصرف آن در ميان كشاورزان آنطور كه بايد و شايد، همه گير نيست. اين در حالي است كه در صورت مصرف ورمي كمپوست به جاي كود شيميايي، علاوه بر توليد چند برابري محصولات ارگانيك و كاملا طبيعي، از آلوده شدن آب هاي زير زميني و تخريب محيط زيست توسط كودهاي شيميايي جلوگيري مي شود.

خبرنگار ما در همين زمينه با يكي از موفق ترين توليد كنندگان ورمي كمپوست در كشور به گفت و گو نشسته است. محسن ابراهيمي كه فارغ التحصيل كشاورزي است، با تاسيس يك شركت تعاوني سالانه 2 هزار تن ورمي كمپوست توليد مي كند و هم اكنون با فرصت صادرات اين محصول به افغانستان روبروست.

او درباره شروع به كارش در عرصه توليد ورمي كمپوست مي گويد: “5 سال پيش كه از دانشگاه در رشته كشاورزي فارغ التحصيل شدم، با پيشنهادي براي استخدام در وزارت كشور روبرو بودم اما تصميم گرفتم به جاي يك عمر پشت ميز نشيني با افق محدود و درآمد ناچيز در رشته تخصصي خودم فعاليت كنم. در آن مقطع به جز وام ازدواج، سرمايه اي براي شروع به كار نداشتم. با همان وام ازدواج يك سوله اجاره و كار توليد ورمي كمپوست را آغاز كردم.”

محسن ابراهيمي با اشاره به بي اطلاعي كشاورزان از فوايد كود ورمي كموست و مزيت هاي فوق العاده آن، خاطرنشان مي كند: “در منطقه تربت جام روستائيان هيچ آشنايي با كود ورمي كمپوست نداشتند و در نتيجه محصولات به فروش نمي رفت. در جلسات حلقه هاي صالحين كه بچه هاي بسيج در مساجد روستاهاي منطقه برگزار مي كردند، درباره فوايد استفاده از ورمي كمپوست توضيح مي دادم و با اطمينان بالايي كه به نتايج استفاده از كمپوست در كشاورزي داشتم، همه توليداتم را به صورت رايگان در ميان كشاورزان توزيع كردم، به آن ها گفتم اين كود رايگان را به صورت امتحاني در بخشي از زمين كشاورزي تان استفاده كنيد و نتيجه آن را با ساير قسمت ها مقايسه كنيد.”

اين توليد كننده موفق كه توانسته براي 15 نفر در عرصه ورمي كمپوست اشتغالزايي كند، مي افزايد: “همانطور كه پيش بيني مي كردم كشاورزان در فصل برداشت با چند برابر شدن محصولاتشان روبرو و حسابي غافلگير و خوشحال شدند و از آن به بعد تقاضاي بسيار زيادي براي خريد ورمي كمپوست بوجود آمد. به گونه اي كه خيلي ها در تربت جام به توليد ورمي كمپوست روي آوردند. در همين مقطع 10 ميليون تومان از بسيج سازندگي وام گرفتم و توليداتم را افزايش دادم. در اين ميان به دليل ناشي گري و بعضا سودجويي توليد كنندگان، كودهاي بي كيفيت نيز وارد بازار شد و مي رفت كه به اعتبار ورمي كمپوست ضربه بزند. در نتيجه تصميم گرفتم با تشكيل يك تعاوني به همراه توليد كنندگان موفق، بازار را تنظيم و كودهاي بي كيفيت را كنار بزنيم. ورود كودهاي بي كيفيت برخي از توليد كنندگان خوب منطقه را زمين زده بود، يكي از بركات اين تعاوني گرفتن دست آن ها و بازگرداندن دوباره شان به عرصه بود.”

تعاوني تاسيس شده توسط محسن ابراهيمي سالانه 2 هزار تن ورمي كمپوست توليد مي كند و به دليل كيفيت بالا حتي يك كيلوگرم از آن نيز روي دستشان باقي نمي ماند. محسن ابراهيمي و همكارانش توانسته اند با آزمايشات گوناگون، كود ورمي كمپوست مخصوص براي زعفران و پسته توليد كنند؛ دو محصولي كه كشت شان در منطقه تربت جام رواج زيادي دارد. او در اين باره مي گويد: “تاثير ورمي كمپوست بر كشت زعفران فوق العاده عالي است. براي ترويج اين مساله و اثبات آن به كشاورزان، همكاري تنگاتنگي را با يكي از مزارع زعفران آغاز كرديم. به صاحب اين مزرعه گفتيم زمينت را در اختيار ما قرار بده به اين شرط كه به صورت تضميني محصول آن را دو برابر كنيم. مزرعه زعفراني كه سالها حداكثر 5 تن گل زعفران محصول مي داد، بعد از مصرف ورمي كمپوست توليد آن دوبرابر شد، در نتيجه زعفران كارهاي منطقه نيز به استفاده از اين كود شديدا ترغيب شدند.”

محسن ابراهيمي كه هم اكنون با فرصت صادرات محصولاتش به افغانستان روبرو است، با دريافت مجدد وام از بسيج سازندگي چند دستگاه صنايع تبديلي خريده است. او خاطرنشان مي كند: “اوايل ورمي كمپوست را به صورت فله اي مي فروختيم تا اينكه با تقاضاي صادرات از افغانستان روبرو شديم. براي صادرات حتما بايد محصول را به صورت بسته بندي شده ارائه كرد. در نتيجه با دريافت تسهيلات صنايع تبديلي، سه دستگاه خرد كن، بسته بندي و كيسه دوز خريداري كرديم. دستگاه خرد كن بازده ما را 20 درصد افزايش داد و پرت كار را خيلي پايين آورد. بسته بندي محصولات نيز باعث افزايش قيمت آن ها شد و سودمان را افزايش داد. هم اكنون در حال آماده كردن محموله صادراتي به افغانستان هستيم.”

او مي افزايد: “كشاورزان منطقه ما به دليل فقدان برخورداري از صنايع تبديلي متحمل ضررهاي سنگين مي شوند. به عنوان مثال در اين منطقه كشت خربزه رواج زيادي دارد و هر سال همه كشاورزان متضرر مي شوند زيرا همه محصولات همزمان با هم به بازار عرضه مي شود و قيمت به شدت كاهش مي يابد به گونه اي كه اساسا چيدن خربزه صرفه اقتصادي ندارد. كشت سبزيجات نيز در منطقه ما همين وضعيت را دارد. اگر دستگاه هاي صنايع تبديلي به كار گرفته شوند، مي توان اين محصولات را خشك كرد و چيپس ميوه توليد كرد و در خارج از فصل برداشت به بازار عرضه كرد. ما كارگاهي به همين منظور تاسيس كرده ايم كه براي 10 خانم اشتغالزايي كرده و با تعاملي كه با بهزيستي داشتيم، همه اين 10 نفر از ميان خانم هاي فاقد سرپرست انتخاب شده اند.”

با توانمند شدن تعاوني “جوانه پايا” محسن ابراهيمي عرصه هاي جديدي را براي فعاليت توليدي گشوده است؛ پرورش گياهان دارويي، پرورش كرم به عنوان غذاي ماهي و پرورش ماهي هاي زينتي از اين جمله است. او درباره ميزان سودآوري عرصه پرورش گياهان دارويي مي گويد: “موج بازگشت مردم به داروهاي گياهي چند سالي است كه شروع شده و اين عرصه ظرفيت زيادي براي اشتغالزايي و سودآوري دارد. با توجه به آناليز بازار محصولات گياهي امسال به يكي از كشاورزان پيشنهاد كردم به جاي كشت هميشگي اش، فلفل هندي بكارد، زمين زراعي اين فرد سال گذشته 6 ميليون تومان به او سود رسانده بود اما امسال 24 ميليون تومان فلفل سياه فروخت و زندگي اش زير و رو شد. ما براي توليد گياهان دارويي نيز يك تعاوني مجزا تاسيس كرده ايم و گل محمدي، رزماري، اسطوخودوس  و هميشه بهار كشت مي كنيم.”

محسن ابراهيمي معتقد است حل مشكلات كشاورزان نيازمند همت جهادي دانشجويان بسيجي تحصيل كرده در رشته هاي كشاورزي و باغداري است. او مي گويد: “وزارت جهاد كشاورزي متولي اصلي بخش كشاورزي است اما تا زماني كه همت مردمي و جهادي پشت كار نباشد، اوضاع به همين منوال خواهد ماند. دانشجوي بسيجي رشته كشاورزي بايد بهتر از هر كس ديگري بداند كه زكات علم، گسترش آن است. آيا درست است كه سال ها با پول بيت المال درس بخوانيم و در نهايت پشت ميز نشين شويم و در روز چند برگه كاغذ را امضاء كنيم؟ پس چه كسي بايد به كشاورز روستايي كه در نقطه صفر مرزي با كمترين دانش مشغول كشاورزي است كمك و او را راهنمايي كند؟ غير از مهندس كشاورزي بسيجي؟”

او مي افزايد: “درست است آنطور كه بايد از توليد كننده حمايت نمي شود اما اين دليل نمي شود كه دست روي دست بگذاريم و فقط آيه ياس بخوانيم. هر فارغ التحصيل كشاورزي كه به من مي گويد از هيچ حمايتي براي آغاز كار توليدي برخوردار نيستم، فورا به او مي گويم آيا تا به حال يك گروه چند نفره علاقمند، متخصص و با انگيزه تشكيل داده اي؟ آيا يك طرح توليدي داراي توجيه اقتصادي نوشته اي؟ اين طرح را به وزارت جهاد كشاورزي يا بچه هاي سپاه منطقه و بسيج سازندگي ارائه كرده اي و جواب منفي شنيده اي؟ واقعيت اين است كه هيچ وقت پاسخ اين سوال من مثبت نبوده است كه نشان مي دهد اصل مشكل بي عملي خودماست كه انتظار داريم حمايت در خانه مان را بزند!”