ازدواج‌های مذهبی – سیاسی در ایران
این روزها مطهری و لاریجانی‌ها تبدیل به تیتر اصلی رسانه‌های کشور شده‌اند. پسران دو روحانی بزرگ ایران یعنی علامه مطهری و آیت‌الله العظمی میرزا هاشم آملی، رو در روی هم قرار گرفته‌اند و یکدیگر را مورد نوازش قرار می‌دهند. رویارویی‌ای که دو سوی آن از قضا پیوندهای خانوادگی نیز با هم دارند.
به گزارش پایگاه خبری شهرستان شاهین شهر و میمه“شاهین‌نا”، علی مطهری در نطقی جنجالی از دستگاه قضایی کشور که ریاست آن بر عهده آیت‌الله آملی لاریجانی، برادر داماد خانواده مطهری (علی لاریجانی) است، خواست که هرچه زودتر تکلیف میرحسین موسوی، مهدی کروبی و محمود احمدی‌نژاد را مشخص کند؛ سخنانی که با اعلام جرم علیه وی از سوی دادستان و واکنش‌های جریان‌های مختلف سیاسی همراه بود.
یکی از این واکنش‌ها سخنان داماد خانواده مطهری یعنی علی لاریجانی بود که عنوان کرد: «سخنان علی مطهری به گونه‌ای نبود که دادستان وارد آن شود و نیاز به این میزان بحث رسانه‌ای هم نداشت؛ هر چند سخنان وی نادرست و قدری تحقیر‌آمیز بود.»
برادر بزرگ‌تر لاریجانی‌ها اما در یک گفت‌وگوی تلویزیونی اعلام کرد که مطهری حوادث سال 88 را در حد یک دعوای داخلی کشور می‌داند و آن را به خوبی درک نکرده است. همین سخنان کافی بود تا مطهری در نامه‌ای به این سخنان جواد لاریجانی پاسخ دهد: «به نظر می‌رسد که جناب عالی در قضاوت درباره فتنه 88 تجاهل و تغافل می‌فرمایید. این بدیهیات را می‌دانید و خود را به ندانستن و غفلت می‌زنید و نام آن را «بصیرت» می‌گذارید یا به قول خودتان هوا سرد است و دچار زکام سیاسی شده‌اید.»
وقتی لاریجانی فلسفه خوانده، داماد ناخلف می‌شود!
علی لاریجانی که در کلامی طنزگونه از سوی علی مطهری به داماد ناخلف تشبیه شده است، رابط بین این دو بیت روحانی است. او در 21 سالگی به خواستگاری دختر شهید مطهری می‌رود تا زمینه یک ازدواج مذهبی و سیاسی را در ایران شکل دهد. علی مطهری روز خواستگاری رئیس مجلس شورای اسلامی از خواهرش را این‌گونه روایت می‌کند: «به یاد دارم وقتی که آقای لاریجانی برای خواستگاری به منزل ما آمد، شهید مطهری که معمولا درباره موارد قبلی این‌طور اظهارنظر می‌کرد که «آدم عمیقی نیست»، پس از اولین جلسه ملاقات، شخصیت او را با آن که 21 سال بیشتر نداشت، پسندید. رفتار بزرگوارانه او با همگان از جمله خانواده ما در این سی سال و اندی که از آن ایام می‌گذرد، گواهی است بر تشخیص درست آن شهید. آقای دکتر علی لاریجانی با اخلاق نیکویی که دارند همواره یک داماد محبوب و مطلوب برای خانواده ما بودهاند».
اما در کنار نزدیکی بین «علی»های خاندان مطهری و لاریجانی، نطق علی مطهری و پاسخ برادارن لاریجانی شاید به نحوی زمینه اختلاف اساسی را میان بعضی از اعضای دو خانواده سیاسی و مذهبی ایران نیز نمایان ساخت.
به بهانه این رویارویی اما شاید پر بیراه نباشد گریزی به یکی از رسوم قدیمی ازدواج در عالم سیاست و مذهب ایران بزنیم؛ چه آنکه یکی از رسوم قدیمی علمای حوزه علمیه ازدواج فرزندان ذکور با دختران بیوت مراجع و یا علما بوده است که زمینه تحکیم روابط در عالم سیاست و مذهب در ایران را فراهم ساخته است؛ رابطه‌هایی که گاهی میان جریان‌های مخالف و گاهی میان شخصیت‌های نزدیک به هم شکل می‌گیرد.
وصلت یک لاریجانی دیگر با بیت مراجع!
یکی از این ازدواج‌ها باز هم میان یک لاریجانی و دختر یک مرجع تقلید شکل گرفت. آیت‌الله صادق لاریجانی که این سال‌ها عهده‌دار ریاست قوه قضائیه است داماد آیت‌الله وحید خراسانی است. او که از سال 56 وارد حوزه علمیه شده بود، سال 68، پس از تدریس سطح، به تدریس خارج اصول و خارج فقه پرداخت و سپس به عضویت هیأت علمی دانشگاه قم در آمد. آیت‌الله صادق لاریجانی در حال حاضر به طور منظم در دانشگاه تربیت مدرس قم در سطح کارشناسی ارشد و دکترا، کلام جدید و فلسفه تطبیقی تدریس می‌کند. لاریجانی که پنجمین رئیس دستگاه قضایی کشور است، رابطه بسیار خوبی با پدرزن خود دارد.
وصلتی از جنس قضا
دیگر ازدواج مذهبی که میان چهره‌های سیاسی و مذهبی ایران شکل گرفت و توجه‌ها را به خود جلب کرد، ازدواج پسر آیت‌الله موسوی اردبیلی از مراجع تقلید شیعه با دختر آیت‌الله سیدمحمود هاشمی شاهرودی است. این دو رئیس پیشین قوه قضائیه در ایران که هر دو هم‌اکنون در جایگاه مرجع تقلید قرار دارند از نظر سیاسی اختلاف‌هایی با هم دارند. آیت‌الله سیدمحمود هاشمی شاهرودی از جمله روحانیون اصولگرایی است که هم‌اکنون عضو شورای نگهبان است و آیت‌الله موسوی اردبیلی از روحانیون نزدیک به جناح چپ و جریان اصلاحات است.
پیوند خوردن خانواده‌های صدر و سیستانی با بیت امام (ره)
نوه‌های امام خمینی نیز دیگر روحانی‌زاده‌هایی هستند که با بیوت علما و مراجع وصلت کرده‌اند. سیدحسن خمینی شناخته‌شده‌ترین نوه امام با دختر آیت‌الله موسوی بجنوردی از اساتید حوزه علمیه ازدواج کرد. رابطه داماد و پدرزن با توجه به نزدیکی تفکرات و اندیشه‌های مذهبی و سیاسی به هم خیلی خوب است و همیشه این دو در کنار هم در مراسم مختلف حضور دارند.
سیدیاسر و سیدعلی خمینی نیز به ترتیب با دختر سیدمحمد صدر و سیدمحمد شهرستانی ازدواج کرده‌اند. حاصل این ازدواج پیوند بیوت صدر و سیستانی با بیت امام خمینی (ره) است. رابطه این دو نوه امام خمینی (ره) نیز با پدرزن‌های خود بسیار خوب است.
فرزندان رهبری و پیوند با بیوت روحانیت
فرزندان مقام معظم رهبری نیز همچون بیوت دیگر علما، همسران خود را از میان دختران روحانیون شناخته‌شده انتخاب کرده‌اند. سیدمصطفی خامنه‌ای داماد مرحوم آیت‌الله عزیز خوشوقت از روحانیون و علمای شناخته‌شده تهران است که چندی پیش فوت کرد.
سیدمسعود خامنه‌ای فرزند دیگر مقام معظم رهبری، داماد آیت‌الله سید محمدباقر خرازی از مدرسین حوزه علمیه قم و شوهر خواهر سیدصادق خرازی معاون وزیر امور خارجه دولت خاتمی است. در این میان سیدمجتبی خامنه‌ای با دختر غلامعلی حداد عادل رئیس سابق مجلس شورای اسلامی ازدواج کرده است.
حداد عادل ماجرای خواستگاری مجتبی خامنه‌ای را این‌گونه روایت می‌کند: آن زمان دخترمان دیپلم گرفته بود و کنکور هم شرکت کرده بود. پس از مقدمات کار، یک روز پسر آقا و مادرش با یک قواره پارچه به عنوان هدیه برای عروس آمدند و صحبت کردیم و پس از رفتن آقا مجتبی، نظر دخترم را پرسیدم، ایشان موافق بودند. بعد از چند روز خدمت آقا رفتیم. آقا فرمودند: «آقای دکتر، داریم خویش و قوم می‌شویم.» گفتم: «چطور؟» گفتند: «خانواده آمدند و پسندیدند و در گفت‌وگو هم به نتیجه کامل رسیده‌اند. نظر شما چیست؟» گفتم: «آقا اختیار ما دست شماست.» آقا فرمودند: «نه، شما دکتر و استاد دانشگاهید و خانمتان هم همین‌طور. وضع زندگی شما مناسب است اما زندگی من این‌طور نیست. اگر بخواهم تمام زندگی‌ام را بار کنم، غیر از کتاب‌هایم یک وانت‌بار می‌شود. اینجا هم دو اتاق اندرون و یک اتاق بیرونی است که آقایان و مسئولان در آنجا با من دیدار می‌کنند. من پول ندارم خانه بخرم. خانه‌ای اجاره کرده‌ایم که یک طبقه مصطفی و یک طبقه هم مجتبی زندگی می‌کنند. شما با دخترت صحبت کن که خیال نکند حالا که عروس رهبر می‌شود، چیزهایی در ذهنش باشد. ما این‌طور زندگی می‌کنیم. اما شما زندگی نسبتا خوبی دارید. حالا اگر ایشان بخواهد وارد این زندگی شود، کمی مشکل است. مجتبی معمم هم نیست. می‌خواهد قم برود و درس بخواند و روحانی شود. همه اینها را به او بگو بداند».
پیوند میان چهار خانواده
رئیس‌جمهور پیشین ایران یعنی سیدمحمد خاتمی نیز راه دیگر روحانی‌زاده‌های شناخته‌شده قم و نجف را طی کرده است. فرزند آیت‌الله روح‌الله خاتمی با خواهرزاده امام موسی صدر یعنی زهره صادقی ازدواج کرده است. برادر وی یعنی محمدرضا خاتمی راه برادر را پیش گرفت و داماد خانواده امام (ره) شد و با زهرا اشراقی وصلت کرد. زهرا اشراقی در عین حال دختر آیت‌الله شهاب‌الدین اشراقی داماد امام خمینی (ره) نیز هست. با این ازدواج‌ها میان بیت امام (ره)، خاتمی، صدر و اشراقی پیوند حاصل شد.
دیگر رابطه‌ای که میان بیت روحانیون شکل گرفت، پیوند بیت لاهوتی با هاشمی رفسنجانی است. پسران لاهوتی هر دو با دختران آیت‌الله هاشمی ازدواج کردند. هاشمی رفسنجانی و حسن لاهوتی هر دو از مبارزان سیاسی دوران رژیم پهلوی بودند. همین سوابق و مناسبات سبب شد دو پسر آیت‌الله لاهوتی یعنی حمید و سعید با دو دختر آیت‌الله هاشمی رفسنجانی به ترتیب فائزه و فاطمه هاشمی ازدواج کنند.
آیت‌الله محمدی ری‌شهری دیگر چهره شناخته‌شده مذهبی است که با بیت روحانی شناخته‌شده‌ای وصلت کرده است. وزیر پیشین اطلاعات با دختر آیت‌الله مشکینی ازدواج کرده است. ری‌شهری حاج‌آقا مرتضی تهرانی را معرف و مسبب این ازدواج می‌داند و می‌گوید: «آقای مشکینی پاسخ ایشان را موکول به استخاره کرد و پس از چند روز پاسخ داد که استخاره کردم، خوب آمد. پس از موافقت ایشان جریان را به خانواده‌ام در تهران نوشتم و از مادرم و عمه‌ام خواستم که به قم بروند و صبیه ایشان را ببینند».
همانطور که مشاهده می‌شود چهره‌های مذهبی ایران تمایل دارند که دختران و پسران خود را به عقد و نکاح روحانیون شناخته‌شده هم‌طراز خود در بیاورند. در معدود از این ازدواج‌ها شاهد اختلاف‌هایی از جنس اختلاف میان فرزند شهید مطهری با لاریجانی‌ها هستیم که آن هم از یک اختلاف نظر سیاسی در مورد انتخابات سال 88 سرچشمه می‌گیرد.