تازه‌ترین ناکامی هاشمی و به‌هم‌ریختگی اردوگاه اپوزیسیون و اصلاح‌طلبان

چند روز بعد و در 11 اسفندماه روزنامه شرق در ستون خبر خود از تلاش انتخاباتی اطرافیان آقای هاشمی رفسنجانی برای انتخابات مجلس خبرگان خبر داد و نوشت: “صبح دیروز پیامکی تبلیغاتی از طریق نرم‌افزار وایبر برای برخی از مخاطبان ایرانی ارسال شد که در آن مطالبی در مورد انتخابات خبرگان و آیت‌الله ‌هاشمی رفسنجانی نوشته‌شده بود. این پیام‌ها هرچند به‌صورت رسمی از سوی سایت شخصی ایشان ارسال نشده اما لینک‌هایی از این سایت را به مخاطبان پیشنهاد داده است.”[2]

روزنامه آرمان روابط عمومی هم که در فضای سیاسی از حامیان خانواده آقای هاشمی شناخته می‌شود، در چندین شماره به برجسته‌سازی کاندیداتوری رئیس مجمع تشخیص مصلحت در انتخابات ریاست خبرگان پرداخت.

از سوی دیگر رسانه‌های اپوزسیون خارجی هم در تحلیل‌های پیش از انتخابات خبرگان، پیروزی آقای هاشمی در انتخابات را پیش‌بینی می‌کردند. در این راستا دویچه وله در گزارشی با بیان اینکه “هاشمی رفسنجانی یکی از نام‌هایی است که بیش از همه برای احراز این پست شنیده می‌شود”، نوشت: ناظران سیاسی احتمال پیروزی هاشمی را در این دوره را نیز محتمل می‌دانند. سایت ضد انقلاب گویانیوز نیز نوشت “پیش‌بینی‌ها از اجماع بر سر ریاست هاشمی رفسنجانی حکایت دارد “.[3]

اکثریت مجلس خبرگان به من نامه نوشتند

در ادامه این رویکرد، رسانه‌های اصلاح‌طلب و افراطی داخلی و خارجی در خبری مشترک مدعی شدند که بیش از 40 عضو مجلس خبرگان در نامه‌ای محرمانه از آقای هاشمی درخواست کرده‌اند که برای انتخابات ریاست این مجلس کاندیدا شود.

حتی خود آقای هاشمی رسماً این خبر را تأیید کرد. او یک روز پیش از انتخابات خبرگان در مصاحبه با شرق گفت: می‌گویند (امضاکنندگان نامه) اکثریت مجلس هستند، ولی من تحقیق نکردم. وی در همین مصاحبه گفته بود که “بعضی‌ها هستند که من مصلحت نمی‌دانم در رأس خبرگان باشند. روز رأی‌گیری معلوم می‌شود چه کسانی می‌خواهند بیایند و همان‌جا تصمیم می‌گیرم. در دوره قبل هم در همان جلسه تصمیم گرفتم؛ یعنی شب قبل از اجلاس قرار شد که کس دیگری باشد، صبح که رفتیم، دیدم شخص دیگری، نامزد شده بنابراین من هم نامزد شدم.”[4]

خود هاشمی هم شگفت‌زده شد

باوجود گمانه‌زنی‌های بسیار درباره حمایت اکثریت اعضای مجلس خبرگان از آقای هاشمی و پیروزی او در انتخابات، نتیجه آن برای اصلاح‌طلبان به‌اندازه قابل‌توجهی غیرمنتظره بود؛ به نوشته روزنامه اعتماد حتی خود آقای هاشمی هم “شگفت‌زده ” شده است. این شگفتی منجر به به‌هم ریختگی “وحدت تحلیلی ” پیش از انتخابات شده و نوعی سردرگمی را در میان اصلاح‌طلبان رقم‌زده است.

روزنامه اعتماد در شماره امروز خود در گزارشی به مواضع آیت‌الله موحدی کرمانی و سفر وی به قم اشاره‌کرده و آن را از عوامل شکست آقای هاشمی برشمرده است. به نوشته این روزنامه اصلاح‌طلب “این دومین انتخاباتی است که هاشمی رفسنجانی در آن‌ها شگفت‌زده می‌شود. آن مرتبه با واکنشش همه را شگفت‌زده کرد و حالا باید دید که چه می‌کند؟ او ماه‌ها برای تصمیم‌گیری در مورد آمدن یا نیامدن فرصت داشت و این تصمیم را دیروز بالاخره گرفت تا بیاید و میدان را خالی نکند. تدبیرش معلوم نیست اما هرچه که هست آیت‌الله حالا هم بدون شک آن واکنشی را که همه منتظرش هستند نشان نمی‌دهد تا نشان دهد که اگر صحنه سیاست ایران غیرقابل پیش‌بینی است به همان میزان هاشمی هم به پیچ‌وخم‌های آن عادت کرده است.”[5]

روزنامه آفتاب یزد هم در سرمقاله خود به قلم احمد شیرزاد، از اعضای حزب منحله مشارکت، آورده است: این آقای هاشمی که این روزها شاهد کنش‌های سیاسی او هستیم هاشمی دوره‌های قبلی نیست. نوع مواضعی که ایشان در مهروموم‌های اخیر می‌گیرد، هاشمی رفسنجانی را از یک “پراگماتیست ” یا عمل‌گرا به‌طور محض به هاشمی تاریخ‌ساز تبدیل کرده است. هاشمی در مهروموم‌های اخیر برای تاریخ و نگرانی‌های بین‌المللی خود نقش بازی می‌کند و تصورم این است که ایشان دارد برای رفع نگرانی‌های سیاسی، اقتصادی و بین‌المللی انقلاب تلاش می‌کند.”

نقشه راه انتخابات آتی

آفتاب یزد درعین‌حال تحلیل متفاوتی با سرمقاله خود و برداشت سایر رسانه‌های اصلاح‌طلب منتشر کرده است. این روزنامه در گزارشی با عنوان “هاشمی بازهم سپر شد “، عکس یک خود را به تصویر هاشمی و روحانی در کنار هم اختصاص داده و دو علت را برای حضور هاشمی در انتخابات ریاست خبرگان برشمرده است؛ اول شکست کسانی که هاشمی “بارها بر به مصلحت نبودن به کرسی نشستن آن‌ها تأکید کرده است ” و دوم اینکه “پیر اعتدال با مانور ایستادگی، به تکیه‌گاه مردم تبدیل شود تا کاندیداتوری‌اش علامتی بشود برای نقشه راه شهروندان در انتخابات آتی.”[6]

“منتقد قدیمی هاشمی بر سریر ریاست ” نیز تیتر دیگر روزنامه اصلاح‌طلب در انعکاس ناکامی آقای هاشمی است. این روزنامه که گویا متوجه نادرستی پیش‌بینی روزهای گذشته خود شده است، هیچ تحلیلی از شکست آقای هاشمی ارائه نکرده و بیشتر بر اختلاف وی و آیت‌الله یزدی متمرکزشده و نوشته است که هاشمی رفسنجانی و محمد یزدی در حوادث سال 88 هم مقابل هم ایستاده بودند.

هاشمی کاملاً متحول شده است

البته شرق در سرمقاله خود به قلم صادق زیباکلام دراین‌باره نوشته است: آیت‌الله‌هاشمی با علم به اینکه می‌دانستند موضع‌گیری و جهت‌گیری بسیاری از اعضای خبرگان چگونه است، مع‌ذلک به‌واسطه احساس خطری که داشتند وارد رقابت شدند. از ماه‌ها قبل هم ایشان رسماً اعلام کرده بودند اگر ببینند افرادی قصد نامزدی دارند، ساکت نخواهند نشست و این دقیقاً کاری بود که انجام دادند. ایشان بعد از اعلام نتایج انتخابات دیروز فقط یک جمله گفتند «نمی‌توانستم و نتوانستم ساکت بنشینم. با پا گذاشتن بر ۸۰ سال آبرو و حیثیت سیاسی‌ام، به آخرین وظیفه و تکلیفم برای انقلاب و نظام عمل کردم».

به نوشته زیباکلام “واقعیت آن است که هرچقدر از آن مهروموم‌های پر تب‌وتاب نخست انقلاب فاصله می‌گیریم، هاشمی رفسنجانی به‌اعتدال و میانه‌روی نزدیک و نزدیک‌تر می‌شود. این روند به‌ویژه بعد از دهه ۶۰ و آغاز نخستین دوره ریاست‌جمهوری، به‌طور منظم پررنگ‌تر می‌شود تا جایی که از اواسط دهه ۸۰ و به‌ویژه از ۲۲ خرداد ۸۸ به این‌سو می‌توان گفت ایشان دچار یک دگردیسی کامل می‌شوند.”[7]

این جهت‌گیری در سایت خارج نشین روز آنلاین هم به چشم می‌خورد. به نوشته این سایت “یزدی در مهروموم‌های گذشته از منتقدان هاشمی رفسنجانی بود؛ این دو در مهروموم‌های گذشته چندین بار با یک‌دیگر درگیری لفظی داشتند که در نهایت با وساطت احمد خاتمی به پایان رسید.”

روز آنلاین همچنین با توجه به شکست هاشمی، تلویحاً ادعای نامه اکثریت خبرگان به هاشمی را هم زیر سؤال برده است: “پیش از این برخی حامیان هاشمی رفسنجانی مدعی شده بودند که “تعداد قابل‌توجهی از اعضای خبرگان ” در نامه‌ای خطاب به او خواستار حضور در انتخابات هیئت‌رئیسه خبرگان شده بودند.”

هاشمی اثرگذار است چه با خبرگان چه بی خبرگان

تحلیل روزنامه اصلاح‌طلب آرمان هم با دیگر رسانه‌های همسو، تفاوت می‌کند. به نوشته آرمان هاشمی اثر دلخواه خود را بر جامعه می‌گذارد چه در جایگاه ریاست مجلس خبرگان و چه در غیر از آن. این روزنامه به قلم محسن غرویان نوشته است: هر کدام از این آقایان بزرگوار نیز چه در داخل خبرگان حضور داشته باشند و چه در خارج خبرگان، چه رئیس باشند و چه رئیس نباشند می‌توانند تأثیرگذار باشند به‌خصوص آیت‌الله هاشمی رفسنجانی که خوب موضع‌گیری‌ها، افکار، ایده‌ها و سخنانش تأثیر خود را در جامعه داشته، دارد و خواهد داشت. حال در این میان فرقی نیز نمی‌کند میان این‌که ایشان ریاست مجلس خبرگان را بر عهده داشته یا نداشته باشند.[8]

هاشمی زیر قولش شد

رادیو زمانه از دیگر سایت‌های اپوزسیون خارجی هم دراین‌باره با بیان اینکه آقای رفسنجانی با فرض کاندیداتوری شاهرودی وارد رقابت شد و شرط سلبی کاندیداتوری‌اش در خصوص مواجهه با چهره‌های “ناصالح ” را در عمل نقض کرد، نوشته است: رفسنجانی تمایلی به پذیرش ریاست شاهرودی نداشت. نیروهای نزدیک به او در حد خود کوشیدند تا شاهرودی را تضعیف کنند؛ اما به نظر می‌رسد ضربه اصلی را اصول‌گرایان سنتی به او زدند.

به نوشته این سایت “رصد کردن رفتار رفسنجانی و حامیانش آشکار می‌سازد که آن‌ها برنامه جدی برای ریاست او بر خبرگان داشتند. مقالاتی در سایت او تحت عناوینی چون «هاشمی به عهدش خیانت نمی‌کند»، «چه کسانی مخالف ریاست هاشمی هستند»، «هاشمی رأی مردم و خبرگان» منتشرشده بودند. این مقالات در کنار تحرکات سیاسی و فضاسازی‌های رسانه‌ای ازجمله مقاله روزنامه جمهوری اسلامی با عنوان ” آزمون خبرگان ” نشانگر ارزیابی مثبت آن‌ها از پیروزی رفسنجانی بود.”[9]

سایت اپوزسیون جرس هم درباره انتخابات خبرگان نوشته است: انصراف هاشمی شاهرودی از رقابت برای کسب ریاست مجلس خبرگان٬ ازجمله اتفاق‌های سؤال‌برانگیز این انتخابات بود. این مسئله ازآن‌جهت موردتوجه قرار گفت که در روزهای گذشته نام وی به‌عنوان شانس نخست کسب ریاست مجلس خبرگان از سوی اصول‌گرایان مطرح می‌شد. از هاشمی رفسنجانی نیز نقل‌شده بود که در صورت حضور هاشمی شاهرودی یا واعظ طبسی به‌عنوان کاندیدا٬ او وارد عرصه انتخابات نخواهد شد.[10]

شکست هاشمی، فرصتی برای اصلاح‌طلبان

همچنین اسماعیل گرامی مقدم، مشاور یکی از سران فتنه به سایت دویچه وله گفته است که “به نظرم می‌رسد که این رخداد (شکست هاشمی) را بایستی به‌عنوان یک فرصت تلقی کرد که جریان اعتدال‌گرا در مجلس خبرگان آینده بتواند کرسی‌های بیشتری را از آن خودش کند. جریان اعتدال‌گرا و اصلاح‌طلب اگر که می‌خواهند در ترکیب مجلس خبرگان تغییراتی به وجود بیاورند بایستی تمام هم‌وغم خودشان را در یک سال آینده، بر گفت‌وگو، مذاکره و رایزنی با حوزه‌های علمیه بگذارند و با یک برآورد صحیح از گرایش‌هایی که در نامزدهای احتمالی انتخابات وجود دارد، به عرصه انتخابات وارد شوند.”[11]