زنجبیل از دیدگاه طب سنتی

زنجبیل یکی از پرکاربردترین گیاهان دارویی در طب سنتی ایران، چین و هند است که از آن در غذاها هم استفاده می‌کنند در نتیجه اهمیت دوچندانی پیدا می‌کند و لازم است در مورد ارزش آن بیشتر بدانیم و اطلاعات بهتری به دست آوریم.

از نظر گیاه‌درمانی، روی زنجبیل تحقیقات بسیاری انجام شده است و به اثبات رسیده که این گیاه یکی از کاربردی‌ترین داروها در درمان تهوع شدید بارداری است به طوری که اثر آن در پیشگیری از تهوع بارداری وارد برخی کتاب‌های درسی رشته زنان و زایمان نیز شده است.

خانم‌های باردار برای کاهش تهوع می‌توانند روزی 3 بار و هر بار حدود 250 میلی‌گرم عصاره زنجبیل که در داروخانه‌ها به فروش می‌رسد، مصرف کنند. اگر قرار است گیاه زنجبیل مصرف شود، باید به این نکته توجه داشت که به دلیل ساختار ریشه‌ای آن، 60 تا 70 درصد حاوی پلی‌ساکارید است که اثر درمانی ضدتهوع ناشی از آن نیست. پس برای مصرف دوز 250 میلی‌گرم ماده مۆثره، لازم است از زنجبیل به شکل تازه یا خشک بیشتر مصرف کرد.

زنجبیل در بهبود فرآیندهای داخل سلولی بسیار مۆثر است و بسیاری از بیماری‌ها را که به علت اختلال عملکرد سلول‌ها بر اثر کمبود انرژی کافی به وجود می‌آیند، برطرف می‌کند.

خواص درمانی زنجبیل شامل ضد تهوع (به خصوص تهوع حاملگی)، ضد درد (به خصوص دندان‌درد)، ضد سرماخوردگی، مقوی قلب، لاغر کننده (متعادل‌کننده، یعنی افرادی که دارای اضافه‌وزن هستند متعادل می‌شوند و افراد لاغر نیز متعادل می‌شوند)، ضد لخته شدن خون و کم کردن خطر سکته قلبی و مغزی است.

این گیاه همچنین ضد باکتری و ضد ویروس (به علت تقویت سیستم ایمنی بدن)، آنتی‌اکسیدان، ضد سرفه، ضد کبد چرب، ضد التهاب و ورم سلولی، ضد اسپاسم عضلانی (مصرف خوراکی و موضعی)، تقویت‌کننده سیستم ایمنی بدن، ضد نفخ و گازهای روده‌ای است و باعث افزایش ترشح اسید و آنزیم‌های مفید معده‌ای برای هضم غذاها می‌شود.

از دیگر خواص زنجبیل می‌توان به مواردی چون پایین آورنده کلسترول و تری گلیسیرید خون، پایین آورنده قند خون، ضد سکته‌های مغزی و قلبی، ضد آلزایمر و درمان‌کننده آسم، ام‌اس و آرتروز مفصلی اشاره کرد.

مهم‌ترین مکانیسم اثر زنجبیل اصلاح فرایندهای سلولی است و اگر زنجبیل پودر شده خیلی مانده و کهنه باشد دیگر بو و خاصیت اصلی خود را نخواهد داشت پس باید زنجبیل را به صورت تازه تهیه و استفاده کنیم تا اثرات معجزه‌آسای آن را ببینیم.

زنجبیل را می‌توان در تمام خوراکی‌ها (چه به صورت گیاه و چه پودر) استفاده کرد گاهی هم به صورت دم جوش با خرما و عسل و گاهی هم به صورت شربت مصرف کرد.

مراقب باشید

در تحقیقات آزمایشگاهی نشان داده ‌شده مصرف بیش از 750 میلی‌گرم تا یک گرم از ماده مۆثره زنجبیل در روز می‌تواند باعث بروز نقص جنین شود. به همین دلیل توصیه می‌کنیم خانم‌هایی که می‌خواهند از آثار بسیار خوب زنجبیل در کاهش تهوع دوران بارداری بهره‌مند شوند، از ترکیب‌هایی که خوشبختانه امروزه به صورت آماده در دوز 250 میلی‌گرم در دسترس است، استفاده کنند.

البته اثر زنجبیل فقط در رفع تهوع دوران بارداری نیست و افرادی که حین حرکت با وسایل نقلیه نیز دچار تهوع می‌شوند و در اصطلاح مبتلا به بیماری مسافرت هستند، می‌توانند از زنجبیل برای پیشگیری از این تهوع استفاده کنند.

منابع:

سلامتیران – دکتر مهرداد کریمی، متخصص طب سنتی

فارس – حسن اکبری، محقق و مدرس طب اسلامی