10نکته، 40 توصيه براي برگزاري برنامه هيأت و مراسم عزادارى

همزمان با آغاز ماه محرم و شور و شوق عمومي در اين ايام، نکات و توصيه هايي به عنوان يادآوري تقديم همه ي عزيزان وعاشقان سيدالشهدا (ع) مي شود؛ باشد که با عنايت و عمل به اين نکات و توصيه ها، همگان از حضور و شرکت در مراسم عزاداري اجر و ثواب بيشتري ببرند.

 نکته ي اول: نيّت

1- به هنگام حضور و مشارکت در مراسم عزادارى، در هر لحظه و هر فعاليتي به ياد داشته باشيد که چرا و براي چه به آستان امام حسين(ع) آمده ايد و چه عواملي باعث حضور شما در اين جمع شده است؟

2- سخنرانان و نوحه سرايان نيز سعي نمايند ضمن توجّه دادن مردم به نيّت، اهميّت خلوص و پاکي نيّت را تذکر دهند.

3- از مقايسه خود با ديگران چه در حالت فردي و چه در حالت گروهي اجتناب کنيد. يادتان باشد، آنچه مهم است نيّت کار است نه زرق و برق آن! مثلا ديده مي شود که گاه گروهها و دسته هاي عزادار به خاطر چشم وهم چشمي با يکديگر، وسايل و تجهيزاتي را همراه مي آورند که عملا ضرورت چنداني ندارند. گاهي هم افراد و گروهها با مقايسه ي فعاليّت خود با گروههاي ديگر به آنها ايراد گرفته، تا تلاش و کار خود را برتر و بهتر نشان دهند. به طور حتم چنين اعمالي به نيّت افراد خدشه وارد مي سازد.

4- هر مشکلي که از طرف فرد يا افرادي پيش مي آيد و موجبات ناراحتي و دلگيري شما را فراهم مي کند، نبايد شما را نسبت به مراسم، بدبين نمايد. فورا به نيّت خود مراجعه کنيد وکدورتها و بدبيني ها را از دل خود بزداييد.

5- اين ايام، فرصت مناسبي براي فراگيري کار گروهي و مشارکتي است. بطور گروهي بينديشيد و به نوبه ي خود کوشش نماييد نيّت و انگيزه ي حضور ديگران را در مراسم تقويت کنيد.

6- اگر به عنوان شرکت کننده و يا گرداننده و باني در مراسم، حضور داريد و روند مراسم خيلي بر وفق مراد شما نيست، زياد سخت نگيريد. ممکن است اصرار شما براي به نظم در آوردن امور و يا رعايت کردن بعضي مسائل، باعث ناراحتي ديگران شود. در اين وضعيت باز به نيّت خود مراجعه کنيد.

7- به موقعيت و وضعيّت اطرافيان، توجّه داشته باشيد. در شلوغي جمعيت مي خواهيد از بين مردم رد شويد، مشغول سينه‌زني يا زنجير زني هستيد، مي خواهيد در بين دسته عزادار، جايي براي خود باز کنيد و… در همه حال، وضعيت ديگران را رعايت کنيد.

8- اگر چه خوش رفتاري در همه جا توصيه مي شود، امّا در مراسم عزاداري سالار شهيدان و خصوص روزهاي تاسوعا و عاشورا ضرورت بيشتري دارد. به همه احترام بگذاريد ودر صورت نياز به افراد کمک کنيد.

9- در پذيرايي ها، ضمن پيش بيني وتدارک همه ي امکانات لازم، سعي کنيد به همه يکسان توجّه داشته باشيد تا سوء تفاهمي پيش نيايد.

10- در اشاعه ي اخلاق اسلامي ورفتارهايي مانند تواضع، سلام کردن، رعايت حال افراد مُسن و اجتناب از گناه و ظن بد، پيش قدم باشيد.

 نکته ي سوم: نظم

11- حتّي المقدور برنامه ها را رأس زمان مقرر شروع کنيد.

12- به سخنرانان و نوحه سرايان تأکيد نماييد حتما سر وقت در جلسه حضور يابند.

13- براي افراد گرداننده، وظايف مشخص و تعريف شده معين کنيد. نگوييد! جلسه امام حسين (ع) است و هر طور شده مي گردد. رعايت نظم بر شکوه و جلوه مراسم مي افزايد.

14- در روزهاي تاسوعا و عاشورا، وظايف افراد گرداننده و مياندار، ترتيب و مسير حرکت، آرايش صف ها، روش و سبک سينه زني يا زنجير زني و ساير فعاليتها، بايد از قبل براي همه روشن شود. اين نکته بايد در هيأتهايي که سابقه کمتري دارند، يا ترکيب افراد هيأت هر ساله عوض مي شود، بيشتر مورد توجّه قرار گيرد.

15- عوامل نظم مراسم با علايم ونشانهاي مخصوصي مشخص باشند.

16- در صورت امکان، از علامت يا نشان بخصوصي براي افراد دسته، مانند شال، لباس هماهنگ، پيشاني بند و… استفاده شود.

17- سعي کنيد تا حد امکان با همه، رفتار يکساني داشته باشيد. گاه در يک هيأت، شايد به صورت ناخودآگاه و غير عمدي به يک فرد مسؤول، يک ثروتمند و يا هر فرد شاخص ديگرى، توجّه بيشتري مي شود. فراموش نکنيد همه براي امام حسين (ع) آمده اند و تبعيض بين مردم، باعث کدورت و رنجش اکثريت خواهد شد.

18- دخالت بيش از حد در برگزاري مراسم، مانند دستور دادن مداوم و جابه جا کردن افراد در صفوف، موجب ناراحتي و آزردگي افراد شرکت کننده مي شود.

19- رفتار توأم با متانت و احترام ميانداران و افراد گرداننده، تأثير بسزايي در آرامش و نظم عزاداري و همچنين بهره مندي معنوي بيشتر از مراسم دارد.

20- سعي کنيد از ابتکارات و کارهاي جديدي که متناسب با شؤون مراسم باشد، استفاده کنيد. در مراسم شام غريبان در بعضي از هيأتها وقتي چراغها خاموش است، تعدادي کودک شمع به دست وارد جمع شده، مظلوميت بازماندگان روز عاشورا را براي حاضران تداعي مي کنند. نحوه ي سياهپوش کردن فضا واستفاده ي بجا از پيامهاي عاشورايى، در تعدادي از هيأتها به شکلهاي متفاوت و جالبي صورت مي گيرد.

21- انتخاب سخنرانان در مراسم عزاداري بسيار مهم است؛ چرا که اولا اين ايام، زماني است که مردم آمادگي و پذيرش بيشتري براي راهنمايي دارند و ثانيا فرصت بسيار مناسبي براي بيان فلسفه ي قيام عاشورا و همچنين آشنا ساختن همه ي مردم – بخصوص نوجوانان و جوانان – با واقعيات اسلام و تشيّع است. بنابراين گردانندگان اصلي چنين مراسمي بايد بدانند که اگر در انتخاب سخنران دقّت نکنند، فرصتهاي ارشادي را از دست خواهند داد.

22- سخنرانان و مرثيه سرايان بايد به اقتضاي جلسه اِشراف داشته باشند و توجّه نمايند که چه افرادي در مراسم شرکت کرده اند، چه آمادگي هايي دارند و چه نوع پيام هايي براي آنان مناسب است… اقتضاي زماني و ارتباط مسائل با زمان حال و بيان وظايف فردي و جمعي در شرايط حاضر نيز بايد مدّ نظر باشد. قابل ذکر است که خلوص نيّت و شخصيت مثبت سخنران و نوحه سرا در انتقال مطالب و تأثير گذاري پيام، نقش بسزايي دارد.

23- در مراسم بايد به باز خورد پيامها نيز توجّه شود. سخنران جلسه بايد توجّه نمايد که مطالبش چه تأثيري دارد و شنوندگان چه عکس العملي نشان مي دهند؟ مرثيه سرايان ونوحه سرايان نيز بايد توجّه نمايند که مردم از مراثي و نوحه ها چگونه استقبال مي کنند؟ نحوه ي تکرار مردم، باز خورد مناسبي است ونشان مي دهد که چقدر پيام براي شنونده جا افتاده است.

24- در روزهاي تاسوعا و عاشورا و ساير روزهايي که افراد هيأتها براي عزاداري گرد هم مي آيند، حتما نماز جماعت برگزار شود.

25- همه وظيفه دارند که مراعات حال يکديگر را بنمايند و کاستي ها را محترمانه به يکديگر تذکر دهند. قيام امام حسين (ع) براي احياي فريضه ي امر به معروف و نهي از منکر بود و اين امر، وظيفه اي همگاني است.

26- اعمالي مانند قمه زني و يا ساير کارهاي غير متعارف، با عنايت به فتاواي مراجع عظام تقليد، تناسبي با شؤون اين ايام ندارد.

27- امکان استفاده هاي آموزشي از اين ايام نيز بايد مدّ نظر باشد. استفاده از جملات وسخنان امام حسين (ع) و ساير معصومان در خصوص نماز، آداب و اخلاق اسلامى، تربيت و فرزند پرورى، نظم، تقوا و… مي تواند بسيار بجا و مؤثر باشد. در اکثر مساجد و تکايا نوشته ها و پيامهاي نصب شده بر در و ديوار، تکراري و محدود به مناسبت ايام مي باشد.

28- در حين برگزاري مراسم بايد مراقب کودکان بود، هم کودکاني که در بين دسته ها وگروهها شرکت دارند و هم کودکاني که همراه والدين، يا به تنهايى، براي تماشا آمده اند.

29- تشکيل دسته هاي خاص براي کودکان با نظارت بزرگترها که مسؤول مشخّصي هم داشته باشند، موجب نظم بيشتر و کاهش دغدغه ي گردانندگان و والدين خواهد شد.

30- از حضور و شرکت کودکان در مراسم، استقبال بيشتري شود و به شيوه هاي مختلف، مانند تشکيل دسته ي خاص، دادن شال گردن يا نشان خاص ديگر، سپردن کارهاي متناسب با سنّ آنان و… انگيزه ي حضورشان را تقويت مي کند.

31- کساني که احسان و نذري براي اين ايام دارند، حتما و بطور مکرر، نيّت را براي خودشان يادآوري کنند وقبل از شروع نذر، نيّت خود را بررسي نمايند.

32- سعي کنيد تا حد امکان، نذورات به افراد مستحق برسد. همسايگان نيازمند ومستحق در اولويّت قرار دارند.

33- در تقسيم نذورات، تبعيض قائل نشويد. گاه در خانواده ها براي افراد فاميل به تناسب دوري و نزديکي و ميزان صميميت، نذري کنار مي گذارند و يا در مراسم و در پذيرايي و توزيع نذورات، از بانيان وگردانندگان، هر کس مراعات اطرافيان خود را مي کند؛ که بطور حتم، نيّتِ کار را خدشه دار مي سازد.

 نکته ي نهم: رعايت بهداشت

34- در تهيه و توزيع نذورات، مسائل بهداشتي بطور کامل رعايت شود. گاه با اين توجيه که همه از ثواب کار خير بهره مند شوند، افراد زيادي در تهيه ي نذري دخالت نموده، نکات بهداشتي ناديده گرفته مي شود. حتّي الامکان افرادي را که مي توانند در تهيه ي نذري مشارکت داشته باشند، از قبل مشخص کنيد.

35- اگر چه طي سالهاي اخير، استفاده از ظروف يک بار مصرف، رواج زيادي پيدا کرده، ولي با توّجه به مشکلات زيستْ محيطي اين ظروف و دوره ي بسيار طولاني بازيافت آنها، بهتر است تا جايي که امکان دارد از اين ظروف، استفاده نشود. به کار بردن ظروف سبکي که بارها قابليت استفاده دارند (مانند ملامين) توصيه مي شود.

36- قند و ساير خوردني را بر روي فرش قرار ندهيد. در صورت توزيع خرما، ميوه يا مواد غذايي از اين قبيل، حتما افرادي را براي جمع آوري مواد زايد تعيين کنيد. هميشه به تعداد کافى، سطل تميز زباله که داخل آن کيسه زباله قرار داده شده، در مساجد و تکايا موجود باشد.

 نکته ي دهم: صدا و سيستم صوتي

37- استفاده از اکو و سيستم هاي قوي صوتي در مراسم مختلف، از جمله مراسم عزادارى، رواج نامناسب و نابجايي پيدا کرده است. هيأتهاي عزاداري تصور مي کنند با استفاده از اين امکانات ابهّت و شکوه فعاليّت خود را بيشتر مي نمايند! در صورتي که صداي طبيعي انسانى، زيباتر ودلنشين تر است. افراط در استفاده از دستگاههاي صوتي – به خصوص زماني که خوب تنظيم هم نشده باشند – موجب خستگى، کسالت و بي حوصلگي شرکت کنندگان در مراسم مي شود. اين موضوع در فضاهاي بسته از شدّت بيشتري برخوردار است.

38- نوحه سرايان به مردم فرصت دهند که اشعار را خودشان تکرار کنند. در حين تکرار مردم، وقتي نوحه سرا با استفاده از صداي قوي دستگاهها، با صداي طبيعي مردم همراه مي شود، به دليل غلبه ي صداي دستگاهها بر صداي عادي مردم، عملا انگيزه ي آنان براي همراهي کاهش مي يابد.

39- يک مشکل اساسي در سيستم هاي صوتى، عدم تسلّط استفاده کنندگان به کاربري دستگاهها است. اين دستگاهها صدا را تقويت مي کنند، تا حدّي که همه به راحتي بشنوند؛ نه اين که شدّت صدا به حدي افزايش پيدا کند که آزار دهنده باشد! اگر چه هيچ کس بخاطر احترام به نوع مراسم، به خود اجازه ي اعتراض نمي دهد. کساني که روزهاي انقلاب را به خاطر دارند، مي دانند که ابهّت و عظمت راهپيمايي ها با هم آوايي و هم صدايي مردم بود و از امکانات صوتي موجود، کمتر استفاده مي شد. بنابراين، وضع مقرراتي براي محدوديت در کاربرد دستگاههاي صوتي ضرورت دارد.

40- درست است که در ايام محرم و صفر، همه قلبشان به ياد امام حسين (ع) مي تپد، ولي گاه در همسايگي و مجاورت مساجد وتکايا افراد پير و يا مريضي زندگي مي کنند که نياز به آرامش و استراحت دارند. حتّي اگر مي دانيد که در اطراف محل عزاداري شما چنين موردي وجود ندارد، باز فرض را بر اين بگيريد که شايد کسي باشد و شما ندانيد. بنابراين در همه حال در استفاده از ابزارهاي صوتي، مراعات حال ديگران را داشته باشيد. مطمئن باشيد که اگر طبل و سنج را محکم بکوبيد، نشانه ي احترام بيشتر به امام حسين (ع) نيست! هميشه صداي موزون، دلنشين تر از سر و صداي شديد است…

 مركز اطلاع رساني معاونت اجتماعي فرماندهي انتظامي استان اصفهان