چشم‌هایتان را نمالید

به گزارش پایگاه خبری شهرستان شاهین شهر و میمه “شاهین نا“نازك شدن و تغيير حالت قرنيه از كروي به مخروطي منجر به ايجاد نزديك بيني -آستيگماتيسم نامنظم و در نتيجه كاهش ديد مي‌شود قوز قرنيه بيماري پيشرونده‌اي است كه معمولا در دوران بلوغ ظهور پيدا مي‌كند و تا دهه سوم و چهارم پيشرفت كرده بعدا متوقف مي‌شود. اين بيماري ابتدا در يك چشم شروع مي شود ولي معمولا بعد از مدتي چشم ديگر هم گرفتار مي‌شود هر چند شدت آن در يك چشم با چشم ديگر متفاوت است.

قوز قرنيه بيماري نسبتا شايعي است كه در تمام نژادها و در هر دو جنس ديده مي شود.
سابقه خانوادگي در ٦ تا ١٠‌درصد مبتلايان وجود دارد.

علل قوز قرنیه

با وجود تحقيقات زياد، علت قوز قرنيه هنوز شناخته نشده است هر چند اين بيماري ارثي نيست اما ماليدن محكم چشم گر چه علت قوز قرنيه نیست ولي در روند ايجاد آن بي‌تاثير نيست، به همين دليل به بيماران مبتلا به قوز قرنيه توصيه مي‌شود كه از ماليدن چشم‌هاي خود بپرهيزند.

علایم قوز قرنیه

علايم باليني قوز قرنيه بسته به‌شدت بيماري متفاوت است.  همانطوري كه ذكر شد اين بيماري به علت نزديك بيني و آستيگماتيسمی كه ايجاد مي كند باعث كاهش ديد مي شود و در نتيجه فرد مبتلا به علت كاهش ديد به چشم پزشك مراجعه مي‌كند. در مراحل اوليه ديد با عينك بهتر مي شود اما به علت آستيگماتيسم نامنظم ديد كامل (١٠/١٠) نمي‌شود.  در اين موارد انجام توپوگرافي، ارب اسکن، پنتاکم، گالیله یا سایر روش‌های تصویر برداری تشخيص را قطعي مي‌كند.

 درمان

برای برنامه‌ریزی درمانی هر بیمار باید تحت بررسی و معاینه کامل چشم پزشکی و تصویربرداری از قرنیه قرار گیرد.  به‌طور كلي درمان قوز قرنيه یا کراتوکونوس بسته به شدت بیماری و شرایط عمومی در هر چشم اختصاصی خواهد بود و از طریق یک روش یا ترکیبی از روش‌های ذیل میسر خواهد بود:

1- استفاده از عینک: در مراحل اوليه بيماري، تجويز عينك توسط چشم پزشك تا حد زيادي باعث اصلاح ديد مي‌شود البته بايد توجه داشت بيماري ماهيت پيشرونده دارد در نتيجه نمره عينك تجويز شده تغيير خواهد كرد.

2 – تجویز لنز تماسی:  با پيشرفت بيماري و افزايش نزديك‌بيني و آستيگماتيسم نامنظم مرحله اي فرا مي رسد كه ديگر با عينك نمي‌توان ديد را اصلاح كرد و براي اصلاح ديد بايد از لنزهاي تماسي سخت (Hard Contact Lens) استفاده كرد.

3- استفاده از اشعه ماورای بنفش یا کراس لینکینگ (Collagen Cross-Linking یا CCL یا CXL):  یک مشکل اساسی در تشخیص قوز قرنیه آن است که در مراحل ابتدایی، بیماری حالت نهفته دارد و مشکل چندانی ایجاد نمی‌کند، اما در طول زمان پیشرفت کرده و باعث بروز اختلال جدی در بینایی می‌شود.  در مراحل اولیه بیماری، ممکن است تنها مشکل بیمار تغییر مداوم شماره عینک، دوبینی،‌ هاله‌ بینی یا حساسیت به نور باشد، اما با پیشرفت بیماری و تشدید نامنظمی قرنیه، به تدریج دید فرد مبتلا بدتر و بدتر خواهد شد. این روش عمدتا برای جلوگیری از پیشرفت قوز قرنیه است؛ گر چه در بیش از ٧٠درصد موارد بینایی باعینک و بدون عینک نیز بهتر می‌شود.  

 يكي از درمان‌هاي جديد كه در چند‌سال اخير مطرح شده پيوند متقاطع بين رشته‌هاي كلاژن قرنيه (Collagen Cross-Linking یا CXL) با استفاده از اشعه ماورای بنفش و داروي ريبوفلاوين است. این روش جدید، تحولی در جلوگیری از پیشرفت قوز قرنیه و امید‌های نو به وجود آورده است.  

کراس لینکینگ قرنیه چیست؟
 در این روش رشته‌های کلاژن قرنیه با کمک اشعه ماورای بنفش و در حضور ریبوفلاوین با هم اتصال برقرار کرده و باعث استحکام قرنیه می‌شود.

چه افرادی داوطلب مناسبی برای عمل کراس لینک هستند؟
 بهترین داوطلبان این روش عبارتند از:  
بیمارانی که به تازگی برای آنها تشخیص کراتوکونوس داده شده، افراد جوان و میانسالی که بیماری آنها پیشرونده است، همچنین کسانی که لنز تماسی روی چشمشان خوب فیت نمی‌شود.
 بیمار باید تشخیص قطعی کراتوکونوس و مدارک مستند دال بر پیشرفت بیماری داشته باشد.
ضخامت قرنیه حداقل باید ۴۰۰ میکرون باشد.
بیمار باید حامله یا در دوران شیردهی نباشد.  

عمل چگونه انجام می‌شود؟

 این عمل تحت بی‌حسی موضعی و با استفاده از قطره بی‌حسی انجام می‌شود.  

برنامه زمانی ویزیت و معاینات پس از عمل چگونه است؟

 روز پس از عمل بیمار از نظر نحوه ترمیم سطح قرنیه و احتمال عفونت بررسی می‌شود. روز سوم یا چهارم در صورت بهبود سطح قرنیه، لنز تماسی پانسمانی برداشته می‌شود.  ویزیت‌های بعدی در فواصل یک ماه، سه ماه، شش ماه، یک‌سال و دو‌سال خواهد بود. چه مدت پس از عمل فرد به کار و زندگی عادی برمی گردد؟ بیمار ۳ تا ۴ روز پس از عمل به سر کار برخواهد گشت. در این مدت باید مراقب باشید آب وارد چشمتان نشود. طی چند هفته اول پس از عمل بینایی ممکن است کمی تارتر از قبل عمل باشد.  می‌توان از شش هفته بعد استفاده از لنز تماسی را از سر گرفت.

4 -کارگذاری رینگ‌های داخل قرنیه‌ای:  يكي ديگر از درمان‌هاي جراحي كه براي قوز قرنيه وجود دارد، استفاده از حلقه‌هاي داخل قرنيه است كه اين نوع از درمان در بعضي از قوزهاي خفيف تا متوسط كه كنتاكت لنز را نمي‌توانند تحمل كنند، كاربرد دارد.  اين حلقه‌ها با كاهش ميزان آستيگماتيسم نامنظم به بهبود بينايي كمك مي كنند. اما بايد دانست كه ميزان موفقيت در حلقه‌هاي داخل قرنيه بسيار متغير و از فردي به فرد ديگر متفاوت خواهد بود و در صورت عدم موفقيت درماني، نهايتا بيمار نياز به پيوند قرنيه خواهد داشت. نتايج عمل در بيماران كراتوكونوس (قوز قرنيه) متفاوت است. 

در اين بيماران قرار دادن رينگ به‌طور متوسط باعث بهبود دو خط ديد در نيمي از بيماران مي شود اگر چه ممكن است بعضي بيماران بهبودي چشمگيرتري داشته باشند.  درواقع در بيماران قوز قرنيه اين عمل باعث مي‌شود بيماري كه قبل از عمل با عينك ديد خوبي نداشته است پس از قرار دادن رينگ به دليل كاهش نامنظمي‌هاي قرنيه با عينك جديد ديد بهتري نسبت به قبل از عمل داشته باشد.  در هر بيمار نيز قابل انجام نيست.  

•MYORING حلقه‌ای کامل از جنس پلي متيل متاکريلات است که در درون استروما ي قرنيه ازطريق يک برش تونلي کوچک قرار مي‌گيرد. میورینگ درحال حاضر در محدوده قطر ٥ تا ٨ میلی متری و در ضخامت‌های ٢٠٠ تا ٤٠٠ میکرون و با فواصل ٢٠ میکرون موجود است که هر چه ضخامت بیشتر یا قطر رینگ کمتر باشد، اثر اصلاحی بیشتری خواهد داشت.  پهنای بدنه حلقوی ٥/٠  میلیمتر است.  سطح قدامی محدب و سطح خلفی مقعر و با شعاع انحنای ٨ میلی متر است.  این شکل و ابعاد خاص به آن اجازه خم شدن را می‌دهد تا بتوان آن را از طریق شکاف کوچکی در قرنیه کار گذاشت. عمل کارگذاری آن را می‌توان با کمک دستگاه مخصوص کارگذاری میورینگ CISIS یا به کمک برش با لیزر فمتوسکند انجام داد. به‌نظر می‌رسد که میورینگ پتانسیل بیشتری برای اصلاح نزدیک بینی و آستیگماتیسم نسبت به قطعات داخل قرنیه‌ای INTACS داشته باشد. همچنین برای اصلاح نزدیک بینی‌های شماره بالا نیز مفید است.  

5 -کرافلکس: جدید‌ترین روش درمانی قوز قرنیه و نزدیک بینی کرافلکسkeraflex است که مکانیزمی شبیه تأثیر رینگ دارد که در اروپا در دست تحقیق است.  در این روش نیازی به برش یا برداشت بافت از قرنیه نیست و با استفاده از یک پالس میکرو ویو با انرژی کم که کمتر از یک ثانیه طول می‌کشد، قرنیه تغییر شکل داده می‌شود.  با استفاده از شیلد دی-الکتریک ساطع‌کننده میکرویو که در تماس با سطح قرنیه قرار می‌گیرد، انرژی به قرنیه تابانده می‌شود.

  از طریق جفتگری خازنی (capacitive coupling) درجه حرارت منطقه انتخاب شده‌ای از بستر (استرومای) قرنیه تا ٦٥ درجه سلسیوس بالا رفته و باعث چروک لایه‌های کلاژن به شکل دونات در ناحیه ١٥٠ میکرونی سطح بستر قرنیه می‌شود. با استفاده ار روش خاصی لایه‌های سطحی‌تر قرنیه خنک شده و از اثر حرارتی میکروویو مصون می‌مانند.  تغییر شکل ایجاد شده با کرافلکس باعت مسطح شدن سطح قرنیه (بدون کاهش بیومکانیک قرنیه) و در نتیجه بهبود قوز قرنیه و اصلاح نزدیک بینی می‌شود.  برای افزایش ثبات قرنیه با کرافلکس در این منطقه نیز کراس لینکینگ انجام می‌شود. نتایج اولیه تشویق‌کننده بوده و امید می‌رود که بتوان‌درصد قابل توجهی از بیماران را که ممکن است نیاز به پیوند قرنیه پیدا کنند، با این روش درمان شوند.  در این روش همچنین علاوه بر بهتر شدن بینایی، تحمل لنز تماسی راحت‌تر شده و با عینک بینایی بهتر می‌شود.   

6 -کارگذاری لنزهای دايمی داخل چشمی:  در بيماران مبتلا به قوز قرنیه که عمدتا نزدیک بینی شدید دارند و آستیگماتیسم زیادی ندارند، مي توان بدون خارج کردن لنز طبيعي چشم، با کار گذاشتن لنز داخل چشمي مخصوصي در چشم عيب انکسار را اصلاح کرد. با اين عمل چون عدسي طبيعي چشم دست نخورده باقي مي ماند، قدرت تطابق چشم حفظ شده و افرادي که به سن پيرچشمي نرسيده باشند، علاوه بر ديد خوب دور، ديد نزديک خوبي نيز خواهند داشت. در اين عمل از طريق ايجاد برش بسيار کوچکي در محيط قرنيه، لنز ظريفي در جلوي لنز طبيعي چشم کار گذاشته مي شود تا عیب انکسار ناشی از قوز قرنیه را اصلاح کند.

اين لنزها انواع مختلف دارند.  عده اي از آنها در اتاق قدامي چشم (پشت قرنيه و جلوي عنبيه قسمت رنگي چشم) قرار مي گيرند و عده اي از آنها در اتاق خلفي چشم  ( روي عدسي بيمار و در پشت عنبيه).

لنز اتاق قدامي (آرتيزان)
 لنز اتاق خلفي يا لنزهاي کولامر

اين لنزها به صورت دایمي داخل چشم قرار داده مي شوند ولي در هر زماني مي توان با عمل جراحي آنها را برداشت.  هر كدام از اين انواع معايب و مزاياي خاص خود را دارند. لنزی که بهتر است، نوع تاشو يا انعطاف‌پذير اين لنزهاست(Artiflex & Veriflex) که براي اصلاح نزديک‌بيني شديد استفاده مي‌شود. در موارد آستیگماتیسم زیاد از نوع توریک این لنزها استفاده می‌شود، مزيت اين لنز، اين است که در حالت تا شده وارد چشم مي شود و سپس داخل چشم باز شده و کار گذاشته مي‌شود؛ لذا مي‌توان از برش کوچکتري آن را کار گذاشت و در نتيجه آستيگماتيسم ناشي از برش عمل کمتر است.  

محل قرارگيري لنز آرتيزان در چشم پس از عمل

اين عمل عوارض بالقوه احتمالي مهمي نظير عفونت(اندوفتالميت) و کاهش سلول‌هاي اندوتليوم قرنيه دارد اما درحال حاضر در اکثر کشورهاي جهان ازجمله اروپا و آمريکاي جنوبي با موفقيت زياد استفاده مي شود.  

7- پیوند قرنیه: در صورت پيشرفت بيشتر بيماري مرحله اي فرا مي رسد كه ديگر استفاده از لنزهاي تماسي قطعات رينگ داخل قرنيه هم باعث افزايش ديد نمي‌شود و در اثر كدورت قرنيه، استفاده از لنزهاي تماسي ممكن نيست و عدم تحمل نسبت به لنز تماسي پيدا مي‌شود. در اين مرحله بايد از پيوند قرنيه كمك گرفته شود.

 آيا قوز قرنيه باعث کوري مي‌شود؟

خوشبختانه اين بيماري كور كننده نيست ولي يكي از علل شايع پيوند قرنيه است. فرد مبتلا به قوز 
قرنيه يا بستگان وي نبايد نگران باشند زيرا بيماري بي خطر است و عمل پيوند قرنيه نتايج موفقيت‌آميزي دارد.  

آيا قوز قرنيه با ليزر درمان مي‌شود؟

تا کنون عنوان می‌شد که در بيماراني كه قوز قرنيه دارند به هيچ‌وجه نبايد اعمال جراحي ليزري مانند ليزيك – لازك يا PRK انجام داد؛ زيرا باعث بدتر شدن بيماري مي شد.  اما با ظهور روش (Collagen Cross-LinkingیاCXL) می‌توان به‌صورت همزمان یا در قدم بعدی عیب انکساری چشم (شماره چشم) را با لیزر (معمولاPRK) درمان کرد.