قلیان؛ معضل همه گیر و ضد ارزش فراگیر

به گزارش پایگاه خبری شاهین نا؛قلیان که روزگاری عادت پیرمردها بود امروز عامل غرور و تفریح جوانان شده است.

آن روزها که خبری از آمار هشدار دهنده اثرات زیانبار مصرف قلیان به میان نبود، شاه عباس صفوی سعى فراوان کرد که این عادت را از ایرانیان براندازد اما با گذر همه این سالها نه تنها به کناری نرفت بلکه تفریح جوانانه ای شد که روزگاری تنها عادت پیرمردها بود…

پدیده قلیان که در حال حاضر به یک معضل و آسيب اجتماعی پنهان تبدیل شده است از آن جهت چهره منفوری به خود نگرفته که اغلب آن را بی ضرر و غیر قابل اعتیاد دانسته و یا آن را کم ضررتر از مصرف سیگار قلمداد می کنند.

از جنبه های نگران کننده قلیان این است که سابقاً در کشورهایی مثل پاکستان و هند توسط افراد سالخورده ای که در روستاها زندگی می کردند استفاده می شد اما اخیراً بیشتر در مناطق شهری ایران بشکل همه گیر مورد استفاده قرار می گیرد. مهمتر اینکه رستورانهای شهری زیادی آن را برای مشتریان خود سرو می کنند.

استفاده از قليان معطر ديگر در بين دختران و پسران نوجوان قبحي ندارد، بي آنكه قليان معطر را وصله اي ناجور براي دوران نوجواني بدانند با اين مروج مرگ با طعم موز و توت فرنگي و … كنار آمده اند و بي محابا در گوشه و كنار خيابانها و پاركها آن را استعمال مي كنند. بسیاری از مردم فکر می کنند. آب موجود در قلیان موجب تصفیه و ایجاد محافظت در مقابل دود ناشی از سوختن تنباکو می کند این در حالی است که رطوبت باعث افزایش میزان چسبندگي و جذب ریوی آن می شود. متأسفانه امروزه مصرف قليان براي نشان دادن ميزان صميميت بين افراد خانواده ، دست به دست بين تمامي اعضاي فاميل مي‌چرخد و مصرف مي شود.

تنباکوهای تحت عناوین میوه ای، عطری و اسانس دار نه تنها بی ضرر نیستند بلکه عوارض به مراتب بیشتری نسبت به تنباکوی ساده دارند زیرا مواد آروماتیک ( ترکیبات حلقه ای) موجود در آن ها بر اثر حرارت زیاد خاصیت سرطان زایی و سمی فوق العاده ای پیدا می کنند به علاوه مزه و طعم مناسب و سهولت مصرف این گونه تنباکوها نسبت به تنباکوهای معمولی باعث افزایش گرایش بیشتر نوجوانان و جوانان به مصرف و ایجاد وابستگی به آن ها مي شود. همچنین استفاده از قلیان به صورت مشترک خطر انتقال بیماری های عفونی از قبيل هپاتيت، سل، آنفولانزا، بيماريهاي ريوي و…. را نیز در پی خواهد داشت.
كارشناسان معتقدند هر وعده قلیان برابر مصرف یک پاکت سیگار بوده و قلیان در هر بار مصرف، دود بسیار زیادتری را در مقایسه با کشیدن یک نخ سیگار ایجاد می‌ کند و مي توان گفت با مصرف قلیان بیش از 600 ماده سمی و مهلک وارد ریه فرد مصرف کننده و اطرافیان او مي شود.

واقعیت هایی تلخ در مورد قلیــان و باورهای نادرست

عده ایی بر این باورند ازآنجا که تنباکوی قلیان از طریق آب فیلتر می‌شود، کلیه مواد مضر آن تصفیه می‌شود؛ ولی واقعیت این است که کشیدن تنباکو از طریق آب، مواد سرطان‌زای آن را تصفیه نمی‌کند. این دود می‌تواند به اندازه دود سیگار اثر مخرب بر روی ریه و قلب داشته باشد.

استدلال برخی دیگر این است که استنشاق دود قلیان ریه‌ها را نمی‌سوزاند، به همین دلیل مضر نیست. باید گفت دود قلیان وقتی استنشاق می‌شود، ریه‌ها را نمی‌سوزاند، زیرا از طریق آبی که در پایین آن قرار دارد خنک می‌شود. با اینکه دود خنک می‌شود، اما هنوز هم حاوی مواد سرطان‌زایی است که برای بدن مضر است.

از دیگر باورهای غلطی که در بین مردم نهادینه شده کشیدن قلیان سالم‌تر از کشیدن سیگار است ولی دود قلیان به همان اندازه دود سیگار مضر است. قلیان به طریقی متفاوت دود تولید می‌‌کند: دود سیگار از سوختن تنباکو ایجاد می‌شود، در حالی که دود قلیان از طریق گرم شدن تنباکویی که در کاسه‌ای بالای آن قرار دارد از طریق زغال تولید می‌شود. محصول نهایی آن یعنی دود، یکسان است که حاوی مواد سرطان‌زا است.

متاسفانه جوانان بر این  باورند که کشیدن قلیان به اندازه کشیدن سیگار اعتیادآور نیست، زیرا نیکوتین ندارد, اما تنباکوی قلیان هم مثل تنباکوهای معمولی حاوی نیکوتین است. در واقع، در یک جلسه 60 دقیقه‌ای قلیان، فرد در معرض حجم دودی 100 تا 200 مرتبه بیشتر از یک سیگار قرار می‌گیرد.

تاثیرات مضر قلیان بر سلامت انسان

مصرف قلیان آشکارا نشان داده است که تاثیرات مضری بر دو عضو حیاتی بدن به نام ریه‌ها و قلب دارد. سرطان ریه، سرطان مری، بیماری انسدادی ریوی مزمن، پایین بودن وزن هنگام تولد نوزاد، افزایش حملات آسم و ذات‌الریه برخی از خطرات مربوط به کشیدن قلیان هستند.

تحقیقات نشان داده است که پس از 45 دقیقه استفاده از دود قلیان، مونوکسید کربن، نیکوتین پلاسما و ضربان قلب به شدت بالا می‌رود. استفاده از قلیان در کنار سرطان ریه با افزایش احتمال ابتلا به سرطان دهان و مثانه نیز همراه است .متأسفانه به اکثر تنباکو‌هایی که در سال های اخیر به بازار آمده اسانس‌هایی اضافه می‌ شود که این اسانس ها علاوه بر تحریک دستگاه تنفس موجب حساسیت و آلرژی می‌ گردد، بنابراین علاوه بر بیماری‌های قبلی، رینیت آلرژیک و سرفه‌های مزمن همراه با خلط را برای فرد به همراه دارد.

این تصور، تصوری کاملاً غلط است که اگر دود قلیان وارد ریه نشود و فقط از راه دهان خارج شود، آسیبی به ریه‌ها نمی رساند، چون دود از طریق مخاط دهان و حنجره جذب بدن گشته و آثار سوء خود را می ‌گذارد. حتی در هوایی که دود قلیان آزاد می ‌شود، افرادی که قلیان نمی‌ کشند و در معرض دود قرار گرفته اند، در طولانی‌ مدت دچار عوارض آن خواهند شد.

کشیدن قلیان چطور بر میزان اسپرم مردان تاثیر می‌گذارد

شواهدی وجود دارد که اعلام می‌کند قلیان می‌تواند میزان اسپرم را در مردان کاهش دهد. کشیدن قلیان می‌تواند تحرک و طول ‌عمر اسپرم را کاهش داده و موجب تغییرات ژنتیکی شود که بر بچه تاثیر می‌گذارد. ازآنجاکه قلیان حاوی فلزات سنگینی چون آرسنیک، کروم، سرب و کبالت است، این‌ها موجب کاهش تولید اسپرم می‌شوند.

 دود خطرات قلیان برای زنان باردار و نوزادان

بیشترین تاثیر سوءمصرف سیگار بر روی جنین، در سه ماهه دوم و سوم بارداری است، زیرا در این زمان اندام های جنین به تدریج تشکیل می گیرند و در صورت استعمال سیگار، رشد اندام ها مختل و جنین با عقب ماندگی مواجه می شود.استعمال سیگار حتی پیش از بارداری هم مضر است و بر تخمک های زن تاثیر منفی دارد و قدرت باروری آن ها را کاهش دهد.

زنان بارداری که قلیان مصرف می کنند خود و نوزاد خود را در معرض خطراتی همچون سقط جنین، زایمان زودرس و زایمان جنین مرده قرار می دهند. همچنین نوزادانی نیز که زنده به دنیا می آیند، به هنگام تولد با مشکلاتی مانند وزن کم، بیماری های تنفسی و سندرم مرگ ناگهانی، مواجه هستند.
به گفته انجمن سرطان، شیر مادرانی که قلیان و سیگار مصرف می کنند، حاوی نیکوتین و سایر سموم این دودهای خطرناک است. وجود چنین سموم و مواد خطرناکی در شیر مادر، منجر به افزایش ضربان قلب، اسهال، استفراغ و بی خوابی نوزاد می شود.

 مصرف سیگار و قلیان موجب پوکی استخوان می شود

مصرف سیگار و قلیان موجب اختلال در جذب کلسیم و ساخت استخوان، یائسگی زودرس، کاهش وزن و تخریب هورمون های جنسی می شود که به تسریع پوکی استخوان می انجامد. مصرف الکل نیز با کم کردن فعالیت سلول های سازنده استخوان موجب پوکی استخوان می شود.

رابطه قلیان و انواع سرطان
دود تنباکویی که بر اثر حرارت ذغال ایجاد می گردد، حاوی بسیاری از مواد سرطان زا است و مصرف کنندگان قلیان به اندازه‌ی افراد سیگاری در معرض ابتلا به سرطان دهان، ریه، گلو، مری و مثانه هستند. برخی از افرادی که قلیان می کشند ادعا می کنند که دودی را فرو نمی دهند اما بر اساس تحقیقات انجمن سرطان، این افراد مستعد ابتلا به سرطان دهان هستند، چنانچه که تحریک مزمن لبها، زبان و دهان، در نتیجه ی قرار گرفتن در معرض سموم تنباکو، خطر ابتلا به سرطان های دهانی را افزایش می دهد.

قلیان عامل شیوع بیماری های عفونی در جامعه
لوله ی قلیان به گونه ای طراحی شده که بصورت مشترک مورد استفاده قرار می گیرد. در حالیکه بیشتر چایخانه ها و رستوران ها سری های یکبار مصرف را در اختیار مصرف کنندگان قرار می دهند، اما برخی از افراد با استفاده نکردن از آن ها شانس ابتلا به بیماری های عفونی را در خود افزایش می دهند. علاوه بر این ممکن است قلیان ها پس از هر بار مصرف شسته و تمیز نشوند و مورد استفاده گروه دیگری قرار گیرند و سبب شیوع بیماری های عفونی از قبیل هپاتیت، سل و مشکلات پوستی مانندتب خال شوند.

اعتیاد
تنباکوی قلیان حاوی نیکوتین است. همان ماده مخدر اعتیاد آوری است که در سیگار وجود دارد. تجربه ی خوشایندی که با مصرف نیکوتین و تمایل به ادامه ی آن به فرد دست می دهد، در مصرف قلیان نیز مشاهده می شود. نیکوتین بر شیمی مغز تاثیر گذاشته و خلق و خوی انسان را تغییر می دهد. افزایش وابستگی روحی و جسمی به نیکوتین سیگار و قلیان باعث می شود نشانه هایی مانند هوس، تحریک پذیری، سردرد، خوابالودگی و عصبانیت، در صورت توقف مصرف در فرد بروز کند.

توتون های میوه ای خطرناک

قهوه خانه ها و استفاده از قلیان یكی از معضلات جامعه ما محسوب می شود. وجود انواع قهوه خانه و سفره خانه ها و تبدیل آنها به شغل های کاذب، سبب شده تا در این راستا استفاده از قلیان به عنوان یک تفریح و تفنن روز به روز در جامعه چشم گیر تر شود. در اصل قلیان حاوی مواد سمی خطرناکی است و می‌تواند زمینه ساز مصرف دیگر مواد دخانی باشد.

باید توجه داشت که نیکوتین قلیان نیز مانند سایر مواد دخانی، اعتیاد آور است و به مراتب اثرات سوء بیشتری نسبت به سیگار دارد. برای استعمال قلیان از تنباکو و توتون استفاده می شود که معمولا بدترین نوع توتون و تنباکوست و توتون های میوه ای و شیمیایی به مراتب بدتر از توتون معمولی است.

درصد بالای جوانان زیر 20سال مهمان سفره خانه های سنتی هستند

امروز مصرف قلیان در اماکن سربسته همچون سفره خانه های سنتی یا قهوه خانه ها عوارض آن را دوچندان می کند و سلامت اطرافیان به ویژه کودکان و نوجوانان را در معرض خطر جدی قرار می دهد. باید توجه داشت که متاسفانه 70  درصد افراد زیر 20 سال ایرانی در سفره‌خانه‌های سنتی از قلیان استفاده می‌کنند. البته ناگفته نماند هیئت عمومی دیوان عدالت اداری، در اقدامی جدید نامه‌ وزارت کشور در سال ‌1386 را مبنی بر اینکه “استفاده از قلیان در قهوه‎خانه‎ها مجاز است و فرماندهی انتظامی فقط از ارائه قلیان با تنباکو‌های اسانس‌دار در قهوه‌خانه‌ها جلوگیری کند” را غیرقانونی دانست و آن را ابطال کرد.

تلنگر پایانی: استعمال روزافزون قلیان در مراکز عمومی جامعه روز به روز درحال افزایش است و رواج قلیان می تواند زنگ خطری باشد که ابتدا کانون خانواده ها و سپس مسئولان فرهنگی جامعه را از بروز آسیبی بزرگ خبر می دهد. صاحب نظران اجتماعی که مصرف قلیان را یک ضد ارزش فراگیر می دانند، براین باورند که قلیان در میان مردم شبیه بازی است و در مصرف آن قبحی وجود ندارد و متأسفانه در میان اقشار جامعه، زشتی ویژه ای در پدیده قلیان مشاهده نمی شود تا جایی که در صورت استفاده شدن توسط زن ها و بچه ها بیشتر به صورت تفنن و تمسخر شبیه می گردد. با توجه به اینکه روز به روز در جامعه شاهد گرایش و یا بهتر بگویم از دست رفتن جوانان و گرایش آنها به موادمخدر و استعمال مواد دخانی هستیم. باید مسئولان فرهنگی، رسانه ملی و  . . . اقدامی مناسب انجام دهند و باید بدانیم از اینکه دست روی دست بگذاریم، نه تنها دردی دوا نمی شود بلکه دردها هم کهنه تر و لاعلاج تر خواهد شد.

بیایید باور اشتباهمان را تغییر دهیم تا شاهد گرایش بیشتر جامعه به خصوص جوانان به مصرف قلیان نباشیم چه خوب است دولت مردان و نهادهای مسئول به ایجاد تفریح گاه های سالم وسودمند و همچنین گسترش ورزش های همگانی بپردازند زیراتا زمانی که مسئولان این بحث را سرلوحه برنامه کاری خود قرار ندهند و از آن غافل باشند انحرافات اجتماعی در بین جوانان بیشتر خواهد شد.

پروانه شریفی