نگاهی به جوک‌های عجیب درباره فامیلی شخصیت‌های برجسته
می‌شه یه رنگ دیگه باشی؟ همسر خواجه نصیرالدین طوسی، می‌شه آنقدر نخندی؟ می‌شه این دفعه از باند چپ حرکت کنی؟ … همسر آنتونیو باندراس! همسر سیدخندان و… . حالا وایبر پر شده از جوک‌هایی که بعضی‌هایشان بی‌اغراق خنده‌آورند و معلوم است ذهن‌های خلاقی پشت‌شان است.
به گزارش پایگاه خبری“شاهین نا“ به نقل از فرهیختگان آنلاین(FDN.ir): می‌شه یه رنگ دیگه باشی؟ همسر خواجه نصیرالدین طوسی، می‌شه آنقدر نخندی؟ می‌شه این دفعه از باند چپ حرکت کنی؟ … همسر آنتونیو باندراس! همسر سیدخندان و… . حالا وایبر پر شده از جوک‌هایی که بعضی‌هایشان بی‌اغراق خنده‌آورند و معلوم است ذهن‌های خلاقی پشت‌شان است.
این تصویر برای همه ما عادی شده که آدم‌ها را در کنج خانه، اتوبوس، تاکسی، در سالن‌های انتظار، محل کار، حتی پشت فرمان و… ببینیم که به صفحه کوچک موبایل زل زده‌اند و لبخندی گوشه لب‌شان نقش بسته است. گویی همه این آدم‌های به‌ظاهر بیگانه از هم، با بندی نامرئی به هم وصل می‌شوند. آنها ادبیات هم را می‌دانند و درباره چیزهای مشترکی هر روز جوک‌های تازه‌ای می‌خوانند و می‌خندند. این جوک‌ها گاهی عرصه‌های عجیب و غریبی پیدا می‌کند و به سرعت به ادبیات شفاهی نیز راه می‌یابند، درست مثل تکیه‌کلام‌هایِ میان‌پرده‌های سریال‌های طنز تلویزیونی. چندی است که جملاتی هجوگونه درباره افراد مشهور و بزرگان عرصه‌های مختلف به سرعت در فضای مجازی به‌ویژه وایبر منتشر می‌شود. جوک‌هایی که از پتانسیل‌های طنزی که ممکن است در نام خانوادگی و اسامی این افراد وجود داشته باشد، وام می‌گیرند. در حالی که عده‌ای این کار را توهین به بزرگان و افراد نامدار کشور می‌دانند و آن را تقبیح می‌کنند، گروه دیگری هم به این ماجرا تا این میزان جدی نگاه نمی‌کنند و صرفا آن را نقل می‌کنند تا شاد باشند.
سبک متفاوت زندگی
افرادی که درباره آنها در فضاهای مجازی اظهارنظر می‌شود، اغلب، آدم‌های جدی بوده‌اند که در دوره‌های مختلف به‌عنوان افراد مهم در عرصه‌های فکری، سیاسی، فرهنگی، هنری و… حضور داشته‌اند.
سعید معیدفر، استاد جامعه‌شناسی دانشگاه تهران، به تحلیل این جوک‌ها می‌پردازد و به فرهیختگان می‌گوید: «روزی، خیلی‌ها همه چیز را جدی می‌گرفتند و تعاریف خاصی برای خودشان داشتند، اما امروز فرصتی پیش آمده است برای به چالش کشیدن آن جدی گرفتن‌ها. به نظر من این شوخی کردن به معنای زیر سوال بردن ارزش‌ها نیست، بلکه نشان دادن سبک جدیدی از زندگی است.»
کاهش فشارهای اجتماعی در عرصه مجازی
مبادله اخبار و اطلاعاتی که در فضاهای مجازی اتفاق می‌افتد سویه‌های مختلفی دارد. اما تمرکز اغلب آنها روی جوک است. معیدفر فضای مجازی را راهی برای تلطیف فشارهای ناشی از بیکاری، تورم و آسیب‌های دیگر در جامعه می‌داند و می‌گوید: «فضای مجازی، امروز با این نوع شوخی کردن‌ها و این نوع پیام‌ها و گاهی تصاویر در پی کاهش باری است که به دوش می‌کشد. این فضاها، بحث‌ها و شوخی با آدم‌ها از فشار زیاد اجتماعی می‌کاهد و بهانه‌هایی است برای یک نوع خوشی‌های ولو لحظه‌ای.»
نبود عرصه عمومی
اما از سوی دیگر برخی معتقدند شبکه‌های اجتماعی می‌توانند بستر‌های مناسبی برای ارتقای آگاهی در جامعه باشند؛ بسترهایی که تا امروز از آنها چندان استفاده مناسبی نشده و فضایی برای تعاملات فکری و بین نسلی شکل نگرفته است. معیدفر اما با این نظر مخالف است و معتقد است که تعاملات بین نسلی و فکری همواره در عرصه‌های عمومی شکل می‌گیرد. این استاد جامعه‌شناسی دانشگاه تهران می‌گوید: «اگر عرصه‌های واقعی برای تعامل و حضور افراد در جامعه کم شود، باید بدانیم که فضای مجازی رشد می‌کند و این فضا قابل کنترل و هدایت نیست.» او ادامه می‌دهد: «اگر در عرصه‌های واقعی و… فرصت‌هایی برای تعامل بیشتر آدم‌ها فراهم شود و امکان تحرک جوان‌ها در عرصه‌های عمومی افزایش یابد، آن‌گاه شاید بتوان انتظار داشت که دیالوگ بین‌نسلی شکل گیرد و برخی از تندروی‌ها در فضای مجازی کنترل شود و فضای مجازی هم تحت تاثیر آن قرار بگیرد.» او این موضوع را دلیل اصلی رشد فضاهایی مثل وایبر در جامعه می‌داند و می‌گوید: «روشنفکری نمی‌تواند در این فضا کاری کند و دیالوگی جدی در این فضا شکل نمی‌گیرد.» معیدفر معتقد است سوژه‌هایی که در فضاهای مجازی مطرح می‌شود سوژه‌های دقیقی نیستند و به همین دلیل این بحث امکان جهت‌گیری‌های پیش‌بینی نشده‌ای دارد.
تخطئه شخصیتی
اما در این میان چیزی که ممکن است بیشتر از همه سبب موضع‌گیری عده‌ای در قبال محتویات چنین فضاهایی شود، تخریب شخصیتی افراد است. اتفاقی که با آموزش مناسب می‌توان تا حدود زیادی جلوی آن را گرفت.