تغذيه در سالمندان
با توجه به پيشرفت هاي علم پزشكي و بهداشتي،متوسط عمر انسان افزايش يافته و در كشور هاي پيشرفته اين ميزان افزايش، بيش تر است.
به گزارش پایگاه خبری“شاهین نا“ پير شدن و سالخوردگي با كاهش تدريجي فعاليت هاي فيزيكي و افزايش بيماريهاي مزمن همراه است.و به نظر ميرسد بهبود تغذيه تا حد زيادي قادر است كه از اين مشكلات پيشگيري كند و يا انها را تخفيف دهد،به همين دليل يكي از مسايل مهم سالمندان ، مسايل پزشكي و بهداشتي از جمله وضعيت تغذيه آن ها است. با افزايش سن نياز افراد به انر‍ِ‍‍ژي كاهش و تمايل به مصرف غذا كمتر مي شود.در اين حال اگر انتخاب غذا درست صورت نگيرد ميزان دريافت مواد مغذي ضروري در اين افراد پايين تر از حد مطلوب خواهد بود.
عوامل موثر در ايجاد مشكلات تغذيه اي سالمندان:
1-عوامل جسماني: مانند كاهش كل انرژي مورد نياز ،بيماري هاي مزمن،بي اشتهايي،تغيير حس چشايي ،خرابي دندان ها ،بي تحركي،ناتواني جسمي،مشكلات گوارشي،تداخلات دارويي ويا تداخل غذاو داروها
2-مشكلات روحي رواني : افسردگي ،تنهايي،از دست دادن همسر
3- مشكلات اقتصادي: درامد كم،كمبود امكانات براي تهيه و طبخ غذاي مناسب و زندگي در آسايشگاه
نياز هاي تغذيه ايي سالمندان
ميزان انرژي مورد نياز
باا افزايش سن ميزان نياز به انرژي كاهش مي يابد،كه مي تواند به دليل كاهش فعاليت جسمي ،كاهش توده عضلاني و فعال بدن باشد در صورت دريافت مازاد برنياز انرژي مشكلات و عوارضي مانند چاقي،فشار خون،بيماري هاي قلبي-عروقي براي سالمند ايجاد مي شود.ميزان نياز به انرژي براي هر سالمند متفاوت بوده و بر اساس وزن،قد،شرايط فيزيكي وسلامتي وي محاسبه مي شود.
ميزان پروتيين مورد نياز سالمندان
با افزايش سن علاوه بر كاهش توده عضلاني،ذخيره پروتيين بدن نيز كاهش مي يابد و ميزان نياز به پروتين با افزايش سن نه تنها كاهش نيافته بلكه ثابت مانده يا افزايش مي يابد.به ويژه در صورت ابتلا به بعضي بيماريها و عفونت ها ،كه اين مساله بسيار مهم مي باشد.توصيه مي شود 14 تا 16 درصد از انر‍ي دريافتي روزانه سالمندان از پروتين ها به ويژه پرو تيين با كيفيت بالا تامين شود. بعضي از سالمندان ممكن است به دليل مشكلات مالي ،پروتيين كافي دريافت نكنند كه اين مساله بايد مورد توجه قرار گيرد.البته ميزان نياز به پروتيين نيز در اشخاص مختلف با توجه به شرايط بدني آنها متفاوت بوده و گاه در بعضي از سالمندان بيمار ممكن است نياز به كاهش پروتيين دريافتي باشد.
ميزان مايعات مورد نياز سالمندان
توجه به دريافت كافي مايعات در سالمندان از مسايل مهم مي باشد.علايم كمبود آب در بسياري از سالمندان از مسايل مهم مي باشد. علايم كمبود آب در بسياري از سالمندان ممكن است بصورت خشكي لب ها ،گود افتادن چشم ها ،يبوست،كاهش حجم ادرار و تهوع باشد كه اين مساله در مورد سالمنداني كه در مناطق گرم زندگي مي كنندبيشتر شايع است.استفاده از دارو هاي ادرار اورنيز از عوامل موثر در ايجاد كم آبي در سالمندان مي باشد.بنابراين توجه به مصرف كافي آّبو مايعات در اين دوران اهميت ويژه اي دارد.
ويتامين ها و مواد معدني:
اغلب سالمندان علاقه زيادي به مصرف مكمل هاي ويتاميني دارندكه بايد به اين مساله توجه شده و از مصرف بيش از حد نياز اين مكمل ها خودداري شود.
در مورد ويتامين هاي محلول در آّب معمولا كمبودي در سالمندان ديده نمي شود.مگر در سالمندان الكلي كه كمبود ويتامين ب 1 مي تواند وجود داشته باشد و يا سالمنداني كه دچار سوتغذيه هستند.همچنين ممكن است بعضي از سالمندان به علت مشكلات دندان و يا مشكلات گوارشي از خوردن سبزيجات و ميوه ها پرهيز كنند در حاليكه اين منابع غذايي تامين كننده ويتامين ث هستند ويا مصرف زياد آنتي بيوتيك ها مي تواند در سالمندي كمبود ويتامين كا ايجاد كند.
كمبود ويتامين دي ممكن است در سالمندان به ويژه آنهايي كه از نورآفتاب دور هستند به وجود آيد.در مورد مواد معدني بايد گفت با رعايت يك برنامه غذايي صحيح مي توان مواد معدني مورد نياز سالمندان را تا حد زيادي تامين كرد.فقط بايد به ميزان كلسيم دريافتي كه معمولا مقدار مصرف آن در سالمندان به ميزان توصيه شده لازم نمي رسد توجه كرد.عوامل متعددي در كمبود ويتامين درسالمندان نقش دارند.از جمله ميزان جذب روده ايي كلسيم ،كار كليه ها ،متابوليسم استخوان،اثرات متقابل مواد مغذي بر يكديگر و بر داروها ،كم تحركي و عدم مصرف كافي لبنيات به دليل عدم تحمل لاكتوز.در صورتي كه شير و لبنيات به اندازه كافي مصرف نشودممكن است نياز به مصرف مكمل كلسيم باشد كه البته تشخيص آن بايد توسط پزشك و متخصص تغذيه صورت گيرد.در مورد سديم هم بايد در سالمنداني كه قبلا مبتلا به فشار خون ،مشكلات قلبي ،كليوي و ديابت هستندمحدوديت هايي اعمال شود.
بطور كلي سالمندان عزيز بايد اصول كلي زير را مد نظر داشته باشند:
1-مراجعه به موقع به پزشك و متخصص تغذيه جهت بررسي وضعيت سلامت و تغذيه و پيروي از يك برنامه غذايي صحيح
2- توجه و رسيدگي مناسب و به موقع به بهداشت دهان و دندان
3-مصرف 5 تا6 ليوان آب در روز
4-استفاده از تمام گروه هاي غذايي و ايجاد تنوع در برنامه غذايي روزانه
5-مصرف مقادير كافي ميوه جات و سبزيجات
6-استفاده از نان هاي سبوس دار
7-مصرف كافي لبنيات مانند شير و ماست(حداقل دو ليوان در روز)
9-سالمنداني كه دچار بي خوابي هستند از مصرف قهوه و چاي در بعد ازظهر و شب خودداري كنندو يك فنجان شير گرم قبل از خواب مصرف كنند.
10-از مصرف چاي تا دوساعت بعد از غذا اجتناب كنندو در صورت امكان از ليموترش كنار غذا جهت جذب بهتر آهن استفاده كنند.
11-قرار گرفتن در معرض نور آفتاب به مدت نيم ساعت در روز واستفاده از لباس هاي رنگ روشن.
12-به كليه سالمندان محترم توصيه مي شود با توجه يه شرايط بدني خود ،نرمش و تحرك روزانه را هر چند كم آغاز كنند.حتي 20 دقيقه پياده روي در هواي ازاد مي تواند در ايجاد نشاط و سلامت سالمندان بسيار موثر واقع شودو براي انجام فعاليت هاي سنگين هم بهتر است ابتدا با پزشك خود مشورت كنيد.
به خانواده هاي سالمندان محترم توصيه مي شود با توجه به حساسيت اين دوران از نظر وضع جسمي ،روحي و تغذيه ايي با حمايت عاطفي از سالمندان و همچنين تهيه غذاهاي مطبوع و خوش طعم ،همكاري در خريد و تهيه غذا و با توجه به مشكلات احتمالي ديگر ،شرايط مطلوبي را براي سالمندان فراهم آورده و ميزان مشكلات اين دوران را تا حد امكان كاهش دهند.