چگونه سخن بگوییم

به گزارش پایگاه خبری شهرستان شاهین شهر و میمه “شاهین نا“قدرت بیان و سخن گفتن هدیه ای الهی است به انسان (علمهُ البَیان)اما اینکه چگونه سخن بگوئیم که دچار 200 گناه زبان نشویم که بعضی از علمای علم اخلاق از آنها نام برده اند، مسئله ایست که جای دارد به آن توجه ویژه نمائیم

*تعداد 5 سوره داریم که با قل شروع می شود (جن- کافرون- ناس – فلق- اخلاص)

* در کل قرآن 330 آیه داریم که با قل (بگو) آغاز می شود . کنایه از اینکه گفتن وظیفه است اما اینکه چه بگوییم و چگونه بگوییم آنهم قران کریم و اهل بیت (ع) که قرآن ناطق هستند  برای ما روشن کرده اند که در ادامه به بعضی از آنها اشاره می کنیم.

* سخن گفتن وسیله ای برای ارتباط برقرار کردن است. پس از این وسیله ارتباطی باید بهترین استفاده و صحیحترین راه را انتخاب نماییم تا درجهت منافع مادی و معنوی بهترین استفاده را کرده باشیم.

* راز زیبا سخن گفتن در سه چیز است :1-بدانیم چرا می گوییم؟  2- چه چیزی می گوییم؟    3- چگونه می گوییم؟

شیوه بیان و اینکه چگونه بگوییم؟

خداوند فرموده است:

1- قولاً سَدیدا- مستدل و محکم باشد(سوره نساء آیه 9)

2- قولاً مَعروفا- پسندیده و به اندازه باشد ( سوره بقره آیه 235)

3- قولاً لَیِنا – نرم و مهربانانه باشد(سوره طه آیه 44)

4- قولاً کَریما- کریمانه و بزرگوارانه باشد( سوره اسراء آیه 23)

5- قولوا لِلناسِ حُسنا- زیبا، نیکو و مطلوب با مردم سخن بگویید ( سوره بقره آیه 83)

* ازمتن آیات وروایات چنین استفاده می شود که انسان در مقابل سخنانی که می گوید مسئول است و طرز سخن گفتن باید همراه با تعقل باشد، ضابطه مند باشد و انسان تا وقتی سخن نگفته باشد آزاد است و وقتی سخنی گفت دربند سخن خویش است .

* ملاک تشخیص عاقل از نادان سخن اوست. هنروعیب هر شخصی از طرز سخن گفتن او معلوم می شود و…

* زیان، این عضوی که سنگینی او بسیار ناچیز است جُرم و گناهش در صورت انجام گناه بسیار عظیم است (جرمُهُ صغیر و جُرمُهُ عظیم)

در این مقال سعی داریم تعدادی از آیات و روایات را مرور کرده و طرز صحبت کردن رااز آموزه های دینی یاد آور شویم.

1-خداوند وقتی حضرت موسی(ع) و برادرش هارون را برای هدایت فرعون می فرستد می فرماید: قولاً قولاً لَیِنا ( بازبان نرم با او سخن بگویید)

زبانت را به گفتار نرم بگردان و سلام را هدیه کن تا دوستدارانت زیاد و دشمنانت کم شوند..(حضرت علی(ع))

2- از خداوند بخواهید که لکنت را از زبان شما بردارد بطوری که حرف شما را بفهمد. ( وَاحلُل عُقدَهً مِن لِسانی یَفقَهوا قَولی)

3- کم گوی و گزیده گوی چون دُر: چرا که زیاده گویی باعث زیادی خطا خواهد شد(حضرت علی(ع) )

4-   بهترین حرف و سخن آن است که عمل آن را تصدیق کند (حضرت علی (ع)

5- بهترین سخن آن است که خسته کننده نباشد و از شخصیت گوینده کم نکند.

6- بهترین و نیکوترین گفتار آن است که منطقی، منظم و همه فهم باشد(حضرت علی(ع))

7- کلام زیبا باشد: در گفتار خود اختصار را پیشه کنید تا جوابهایی نیکو بشنوید.

8- جایی اظهار نظر کنم که مورد توجه قرار می گیرد( هرگاه برای حرف خود جایی نمی بینی حرف نزن)(حضرت علی(ع))

* از روی علم و آگاهی باشد: هر چه را نمی دانیم نگوییم بلکه هر آنچه را هم میدانیم چه بسا لازم نباشد بگوئیم.

* سخنی بر روی زبان جاری کنیم که به درد دنیا و آخرتمان بخورد.سخن لغو و بیهوده نزنی م و کلاممان مستهجن نباشد ، فحش و ناسزا گویی نباشد.

* خداوند فحاش را دوست ندارد . حرفی هم که جوابش ناراحتمان می کند نگوییم.

* کلاممان پاک باشد چرا که کلام پاک بالا می رود( والکلمُ الطَّیِبُ یَرفَعُه) یعنی خالی از هرگونه آلودگی باشد. آلودگی سخن را بعضی تا 200 مورد ذکر کرده اند.

* وقتی به عواقب و آثار گناهان زبان فکر کنیم شاید به این نتیجه برسیم که سکوتمان خیلی باارزشتر از سخن گفتن است.

* فرمودند: اگر سخن شما از طلا باشد سکوت شما از نقره است.

* کمال عقل را در کم گویی دانسته اند(حضرت علی(ع))

فرمودند: اکثر اهل جهنم کسانی هستند که بوسیله زبان مرتکب گناه شده اند:

چند مثال: غیبت کردن از انجام عمل شنیع زنا بدتر است – دروغگویی کلید همه بدیهاست – سخن چین هیزم کش جهنم است.

حال که بعضی از آموزه های دینی را در خصوص چگونه سخن گفتن مرور کردیم ، به این موضوع توجه نمائیم که تذکر لسانی یکی از وظائف ماست که در قبال رفتا همدیگر حساس باشیم و آنجایی که باید تذکر دهیم بی تفاوت نباشیم ، خداوند اثر عجیبی در گفتار قرار داده است پس بهتر است از این نعمت الهی در جهت اصلاح جامعه تلاش نماییم.

امام صادق(ع) فرمودند: بهترین برادران من کسانی هستند که عیب مرا به من هدیه دهند (احبُ اخوانی مِن اهدی اِلی عُیُوبی)

چگونه عیب برادر دینی را بیان نماییم؟

سیره و روش حضرات معصومین(ع) بهترین سرمشق  برای ماست . من باب نمونه:

امام حسن و حسین (ع) به پیرمردی که وضویش را اشتباه می گرفت فرمودند: ما وضو می گیریم ، اشکال ما را به ما بگوئید، پیرمرد فهمید که وضویش اشتباه بوده و آقازاده ها می خواستند بدین وسیله و با این روش زیبا متذکر مسأله شوند .

رعایت شخصیت افراد و تکریم مردم مورد سفارش اسلام است چنانچه فرموده اند: (حرمه المومن کَحُرمَه دَمِه) حرمت مومن همانند حرمت خونش می باشد یعنی باید مورد احترام قرار گیرد و از آبروریزی باید پرهیز کنند.

بیان عیوب باید مخفیانه و به شخص مرتکب باید گفته شود حال بصورت گفتن یا نوشتن و یا ارسال پیامک و….

عیوب را هم باید ریشه یابی کرد اگر می توانیم با ریشه های گناه برخورد کرد و موانع پیشرفت و کمال را مرتفع ساخت در اصل باید با فعل مبارزه کرد نه با فاعل.

اما اگر مغازه دار به بی حجاب جنس نفروشد ، اگر از بی حجاب خرید نکردیم، اگر به بی نماز دفتر ندهیم و از بی نماز دفتر نگیریم ، اگر با عمل ما گناهکار منزوی شود و متوجه گناهش بشود ، اگر تاکسیران جلو بی حجاب توقف نکند و به خواهر محجبه احترام بگذارد،

اگر در ادارات و نهادها به بی حجابها توجه نشود و اولویت با خواهران محجبه باشد

اگر به کارمندان مومن و متدین و وظیفه شناس بیشتر توجه شود و آنها مورد تشویق قرار گیرند

اگر خواهران محجبه کارمند در هفته دولت ، سالروز ولادت حضرت زهرا(س)، مورد تشویق و تکریم ویژه قرار گیرند

اگر در دانشگاهها و مدارس و مراکز آموزشی به دانش آموزان و دانشجویان محجبه توجه ویژه شود و اگر از کاسب منصف خرید کنیم و…

معروف ها منتشر، منکرات از جامعه رخت بر می بندند.

تهیه و تنظیم : حجة الاسلام حسن اسلامی