طرح مهمی که بر زمین ماند
اینترنت ملی قرار بود چه کار کند؟/ ۱۰ سال حرف از شبکه ملی اطلاعات به کجا کشید؟
تاخیر در راه اندازی و بهره‌برداری از شبکه ملی اطلاعات یا همان اینترنت ملی از جمله نکات مبهمی است که هیچ جواب قانع کننده‌ای برای آن وجود ندارد. آنچه واضح است دلال‌هایی وجود دارند که با سوء استفاده از وضعیت فعلی اینترنت، سود بسیاری از فروش پهنای باند به‌دست آورده …
به گزارش شاهین نا؛ نوع و سطح استفاده از اینترنت، برای هر کاربری باتوجه به نیازهایش تعریف می شود. استفاده یک کاربر عادى از اینترنت عموما متمرکز بر بعد سرگرمی آن است. با اینترنت سراغ فیلم‌ها و عکس‌هاى جذاب یا سوژه‌هاى داغ خبرى می‌رود.
به شبکه‌هاى اجتماعی وارد می شود و در وبلاگ‌هاى شخصی خود دست نوشته‌ها و مطالب مورد نظرش را منتشر می‌کند. اینترنت برای یک دانشجو، استاد دانشگاه، یک فرد دغدغه‌مند در حوزه علمی یا یک پژوهشگر وسیله‌ای برای جمع‌آوری اطلاعات، تبادل اطلاعات و یافته‌های خود با دیگران و همچنین آگاهی از صحت و سقم شایعات علمى است. تجار و بازرگانان می توانند از اینترنت جهت تسریع و تسهیل مبادلات مالی و آگاهی از محصولات سایر برندها براى واردات و صادرات محصولات خود استفاده کنند.
می توان مثال هاى بیشتری از کاربردهای اینترنت برای اقشار مختلف نیز ذکر کرد. در هر صورت باید بپذیریم اینترنت که عنوان یکی از مهم‌ترین و تاثیرگذارترین رسانه‌های عصر حاضر را به دوش می کشد، با ورود به فضای زندگی روزمره بسیاری از معادلات سنتی در حوزه‌هاى سیاسی، اقتصادی و فرهنگی را بهم زده است.
نقش و نفوذ اینترنت به قدری اهمیت پیدا کرده است که می‌توان آن را یکی از عوامل لازم و ضروری و تاثیرگذار در توسعه یافتگی و همچنین عدم توسعه یافتگی بسیاری از محدوده‌های جغرافیایی از کشورها گرفته تا تقسیم بندی‌های جزیی‌تر از جمله مناطق روستایی دانست.
چرا اینترنت ملی؟
توقع مردم برای استفاده از اینترنتی پرسرعت در روزگاری که تقریبا تمامی بخش‌های زندگی به استفاده از این رسانه گره خورده است، بالاست. تعدادی از کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه برای رفع نیاز مردم و در عین حال ایجاد امنیت بیشتر در حوزه فضای مجازی تصمیم به راه اندازی «اینترنت ملی» گرفته‌اند. با این وجود در کشور ما، در حوزه برنامه‌ریزی و فرهنگ‌سازی برای شناخت و استفاده از اینترنت، به دلیل عدم تخصصص مسئولین و کم‌کاری برخی نهادهای تصمیم گیرنده، سطحی از ناآگاهی عمومی به همراه شایعات عموما بی‌پایه و اساس نسبت به پروژه اینترنت ملی شکل گرفته است.
عدم اطلاع رسانی صحیح درباره اهداف، ویژگی‌ها و دستاوردهای پروژه «اینترنت ملی» موجب شد تا موجی از شایعات پیرامون این موضوع شکل بگیرد. فضای ایجاد شده علیه اینترنت ملی و عدم روشنگری مسئولان ذی ربط به تدریج به عدم اقبال مردم به راه‌اندازی پروژه اینترنت ملی منجر شد؛ تا جایی که بسیاری از تاخیر بوجود آمده در فاز اجرایی آن رضایت دارند. شاید این از معدود طرح‌هایی باشد که عدم تحقق وعده‌های مسئولین، موجب خوشحالی بخش عمده‌ای از مردم شود!
حقیقت آن است که اینترنت ملی با توجه به افزایش سرعت خدمات دهی در حوزه فضای مجازی می‌تواند تاثیرات مثبتی در افزایش سرعت توسعه بومی و ملی ما داشته باشد که در ادامه به آن اشاره خواهد شد. با این وجود آگاهی بسیاری از اینترنت ملی محدود به شایعاتی نظیر عدم ارتباط با اینترنت جهانی، محدودیت در آزادی بیان و مواردی از این قبیل می‌شود. در این بین نباید از داستان همیشگی نقش دستان پشت پرده در انحراف اذهان عموم غافل بود.
عجیب است که قشر روشنفکر غرب زده جامعه که در بسیاری از حوزه‌ها غرق در دستاوردهای غرب شده‌اند و به دنبال اجرای دستورالعمل‌های آنها برای توسعه کشور هستند نیز نسبت به اینترنت ملی رویکردی منفی دارند و از طلایه‌داران سپاه مخالفین اینترنت ملی به‌شمار می‌آیند.
آنها یا نمی‌دانند و یا خود را به نادانی زده‌اند ولی حقیقت این است که تعدادی از کشورهای توسعه یافته دنیا با طراحی هدفمند برای افزایش بهره‌وری و حفظ امنیت خود تصمیم به راه‌اندازی شبکه اینترنت ملی گرفته‌اند. این مسئله از جمله دستاوردهای مثبتی است که غرب داشته و اجرای آن می‌تواند به سایر کشورهای درحال توسعه نیز کمک کند. با این وجود به‌نظر می‌رسد ذهن مطالبه‌گر قشر روشنفکر غرب زده در یک عملیات روانی و مهندسی شده به اشتباه افتاده است و برای معدود دفعات ممکن با مردم در یک مسیر قرار گرفته‌اند.
اینترنت ملی چه دستاوردی دارد؟
تامین امنیت
تامین امنیت از جمله مواردی است که با ورود فضای مجازی دیگر محدود به مرزهای جغرافیای و قراردادهای دنیای واقعی نمی‌شود. بسیاری از کشورهای دنیا با درک این مساله، بودجه‌های کلانی را به امر امنیت در حوزه فضای مجازی اختصاص می‌دهند. برای نمونه همانطور که در مطلبی که پیش‌تر در گرداب منتشر شده، ذکر شده است اوباما برای تامین امنیت آمریکا در حوزه فضای مجازی در سال ۲۰۱۶، بودجه‌ای معادل ۱۹ میلیارد دلار را از کنگره درخواست کرده است. راه اندازی شبکه ملی اطلاعات می‌تواند کمک بسزایی را برای ایجاد امنیت در حوزه فضای مجازی داشته باشد.
افزایش سرعت
افزایش سرعت نیز از دیگر دستاوردهای اینترنت ملی است که می‌تواند پاسخگوی نارضایتی مردم از سرعت پایین فعلی باشد.
کاهش هزینه‌ها
با انتقال سرورهای اینترنت به داخل کشور هزینه تبادل داده‌ها نیز پایین آمده و در نتیجه استفاده از اینترنت برای کاربران هزینه کمتری خواهد داشت. یعنی کاربران اینترنت در داخل کشور با کمترین هزینه بیشترین سرعت را تجربه خواهند کرد.
محیط سالم مجازی
با اینترنت ملی می‌توان محیطی ایمن و سالم برای جستجوهای اینترنتی فراهم کرد. این درحالی است که بسیاری از افراد دغدغه‌مند در این حوزه همیشه با بیان نگرانی خود از آزادی انتشار بسیاری از مطالب غیراخلاقی در اینترنت ابراز نگرانی کرده‌اند.
با این وجود شایعاتی مبتنی بر راه اندازی شبکه ملی و قطع شدن ارتباط شبکه اینترنت جهانی موجب شده است تا بسیاری چشم خود را بر ویژگی‌های مثبت اینترنت ملی ببنند. حال آنکه با راه اندازی شبکه ملی اطلاعات هرگز دسترسی به اینترنت جهانی محدود نخواهد شد.
شبکه ملی اطلاعات از ابتدا تا امروز!
با توجه به اهمیت شبکه ملی اطلاعات، که بارها مسئولین نیز به آن اشاره کرده‌اند، باید از آنها دلیل این همه تاخیر و اهمال‌کاری در راه‌اندازی آن را جویا شد.
علیرضا شاهمیرزایی عضو سابق شورای عالی فضای‌مجازی درباره پروژه شبکه ملی اطلاعات گفته بود: «وزارت ارتباطات دائما خبر از راه اندازی شبکه ملی اطلاعات می‌‌دهد ولی شبیه همان خیاط‌هایی هستند که می‌گفتند لباس تن پادشاه است ولی پادشاه واقعا عریان بود! آنها خود را فعال نشان می دهند و می‌‌گویند سخت مشغول کار هستیم اما هیچ کس نتایج این گزارشات و فعالیت‌ها را نمی‌‌بیند.»
نگاه به تاریخچه اینترنت ملی و صحبت‌هایی که از ابتدا پیرامون آن شکل گرفته تا امروز، ابهامات بیشتری را بوجود می‌آورد.
اواخر سال ۱۳۸۴: براساس تصمیم هیئت دولت مقرر شد شبکه ملی اینترنت طی ۳ سال به بهره‌برداری برسد.
سال ۱۳۸۵: قرار شد اجرای پروژه اینترنت ملی به مرکز تحقیقات مخابرات ایران محول شود.
سال ۱۳۸۶: برنامه‌های عملیاتی راه اندازی و بهره‌برداری اینترنت ملی در سال‌های ۸۶ تا ۸۸ در هیئت وزیران تصویب شد.
سال ۱۳۸۷: طی صحبت‌های عبدالمجید ریاضی معاون وقت فن‌آوری اطلاعات وزارت ارتباطات، ۵۰ درصد زیرساخت‌های اینترنتی شبکه ملی اینترنت فراهم بوده است! پس با این تفاسیر ۵۰ درصد دیگر زیرساخت‌های لازم هم باید تا الآن تکمیل شده باشد زیرا قرار بوده که تا پایان سال ۸۹ این پروژه به اجرا گذاشته شود.
سال ۱۳۸۹: موضوع شبکه ملی اینترنت با نام جدید «شبکه ملی اطلاعات» به صورت جدی‌تر مطرح شد؛ طوری که کلیات موضوع در ماده ۴۶ برنامه پنجم توسعه ذکر گردید.
سال ۱۳۸۹: همزمان با تغییر نام شبکه ملی اینترنت به شبکه ملی اطلاعات، تاریخ راه اندازی آن، برای پنج سال یعنی تا پایان برنامه پنجم تمدید شد.
سال ۱۳۹۴: در پنجمین سال پس از تغییر نام و آخرین سال برنامه پنجم نیز خبری از شبکه ملی اطلاعات نشد تاجایی که انتظاری رئیس سابق مرکز ملی فضای مجازی (متولی راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات) در نامه‌ای به رئیس جمهور خواستار تغییر متولی راه اندازی شبکه ملی اطلاعات شد.
۶ مرداد سال ۱۳۹۴: نصرالله جهانگرد معاون وزیر ارتباطات اعلام کرد شبکه ملی اطلاعات آماده بهره‌برداری است!
۲۶ مرداد ۱۳۹۴: عباس آسوشه معاون فنی مرکز ملی فضای مجازی گفت با چیزی که شبکه ملی اطلاعات نام دارد، خیلی فاصله داریم.
۹ شهریور سال ۱۳۹۴: واعظی وزیر ارتباطات اذعان کرد ۷۰ درصد شبکه ملی اطلاعات آماده است.
در آخرین اظهارنظری که در پیرامون شبکه ملی اطلاعات شده است، ۱۷ اسفند سال جاری محمود واعظی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات مدعی شد که از شبکه ملی اطلاعات در سال ۱۳۹۵ بهره‌برداری می‌شود. حال باید منتظر نشست و دید این ادعای واعظی نیز بر تعداد وعده‌های عمل نشده مسئولین مرتبط اضافه می‌کند یا بالاخره پرونده پروژه مذکور در سال ۹۵ ختم به خیر می‌شود.
مقصر اصلی کیست؟
تاخیر در راه اندازی و بهره‌برداری از شبکه ملی اطلاعات یا همان اینترنت ملی از جمله نکات مبهمی است که هیچ جواب قانع کننده‌ای برای آن وجود ندارد. آنچه واضح است دلال‌هایی وجود دارند که با سوء استفاده از وضعیت فعلی اینترنت، سود بسیاری از فروش پهنای باند به‌دست آورده و راه اندازی شبکه ملی اطلاعات به اصطلاح نان بسیاری از آنها را آجر می‌کند. پس طبیعی است در روند اجرایی پروژه اینترنت ملی اختلال ایجاد کنند.
در این بین نکته قابل توجه و عجیب دیگری که توجه بسیاری را به خود معطوف کرد عدم اختصاص ردیف بودجه در سال ۹۵ توسط دولت برای شبکه ملی اطلاعات در لایحه بودجه و بی‌توجهی به این موضوع مهم در برنامه ششم توسعه از سوی دولت بوده است.به نظر می‌رسد برای یافتن پاسخ این سوال که براستی چرا تا کنون هیچ گام مثبتی برای تحقق شبکه ملی اطلاعات برداشته نشده، باید سری به «پشت پرده» زد! «پشت‌پرده»هایی که تجربه ثابت کرده، بعضا اتفاقات مهم و حتی ناگواری را رقم می‌زند.حال سوال اینجاست؛ آیا پاسخ عدم اجرای صحیح شبکه ملی اطلاعات پس از ده سال نیز در پشت پرده‌های سیاسی و اقتصادی پنهان شده است؟!
فردا