آیین تعزیه خوانی شهر گز، حدود یک قرن قدمت دارد/نقش با اهمیت تعزیه خوانی در ماندگاری و انتقال فرهنگ عاشورایی به نسل امروز

به گزارش شاهین پرس؛ «تعزیه خوانی» از آیین‌های سنتی رایج دهه محرم، روایتگر عاشقانه‌ و حزن‌انگیز مردمان ایران از وقایع کربلا در روز عاشورا، قدمتی چندصد ساله در کشورمان دارد که گرچه تاریخ پیدایش آن به صورت دقیق در دست نیست اما شکوفایی و رواج خود را از دوره صفویان بدست آورد با این حال هنر تعزیه، در طول زمان تغییراتی را به خود دیده‌ است ولی هنوز هم جزو اصیل‌ترین و پرسابقه‌ترین هنرهای ایرانی و اسلامی مردمان ایران محسوب می شود.

تعزیه گردان ها گروه های مردمی هستند که براساس روایت های بدست آمده از ماجرای کربلا، به بازگو کردن مصیبت های اهل بیت (ع) در قالب نمایش تلفیقی با موسیقی سنتی و متون منظوم می پردازند که معمولاً با به اجرا درآمدن پیش‌خوانی نمایش مجلس اصلی آغاز می‌شود کسی که تعزیه را برپا می‌کند «بانی» و گردانندهٔ آن را «تعزیه‌گردان»، «ناظم‌البکا» یا «معین‌البکا» و بازیگران آن را «تعزیه‌خوان» یا «شبیه‌خوان» می‌نامند. همچنین به سایر همکاران برپایی تعزیه «عملهٔ تعزیه» می‌گویند.

نقش تعزیه خوانی در ماندگاری و انتقال فرهنگ عاشورایی به نسل امروز بسیار پر اهمیت اسست زیرا ویژگی های برجسته هنر تعزیه خوانی دارای تاریخ و ریشه فرهنگی و آیینی اصیل ایرانی است و باعث حفظ، توسعه و انتقال نسل به نسل فرهنگ عاشورایی از دیر باز تا امروز شده است.

رحیم علی عباسی از هیئتی‌ها و بانیان مراسم عزاداری شهر گز در گفنگو با خبرنگار شاهین پرس؛ با اشاره به معنا و اصالت هنر تعزیه در بین شیعیان اظهار کرد: تعزیه نمایشی مذهبی و سنتی ایرانی درباره شهادت حضرت سیدالشهداء(ع) است که در آن واقعه کربلا توسط هنرمندانی که هر یک نقشی از شخصیت‌های اصلی را بر عهده دارند اجرا می شود.

وی با بیان اینکه اغلب مورخان بر این باور هستند که تعزیه جدا از شباهت‌هایش با عزاداری‌های آیینی گذشته، شکل تکامل یافته‌ و پیچیده‌ترِ سوگواری‌های ساده شیعیان سده‌های نخستین برای شهدای کربلا است، خاطرنشان کرد: نخستین سوگواری برای واقعه کربلا توسط کودکان و نوجوانان به اسارت رفته نقل شده است، در واقع پس از حرکت قافله اسرا به طرف شام گویا یزید از عاملین واقعه کربلا خواسته که وقایع را بازگو کنند و آنها نیز با استفاده از برخی اسرا این کار را انجام می دهند.

علی عباسی، با اشاره به اینکه در تعزیه خوانی محدودیتی برای استفاده از لوازم و اسباب وجود ندارد، افزود: موسیقی آوازی در تعزیه بسیار با اهمیت است و برای نقش‌های مختلف، آواز موسیقی متناسب با آن انتخاب می شود که ایفاگران نقش افراد سخت‌دل مثل شمر در نوا یا رجز و نقش علی‌اکبر در دستگاه دشتی می خوانند.

پیشکسوت تعزیه خوانی در شهر گز افزود: بررسی ها حاکی از قدمت حدود یک قرن تعزیه شهر گز برخوار دارد که توسط پیشکسوتانی از جمله مرحوم رزاق اعظمیان در نقش اولیا خوان، مرحومین صادق یزدانی، حسن رضوانی و ملا کریم، ملا حیدر متقی زاده، ملا قنبر حق شناس، محمدعرفانی، حسین متقی زاده و آقا حسین محمدیان از تعزیه خوان های به نام در حسینیه جنب مسجد جامع این شهر اجرا می شد و طوایف دارای حجره پیرامون حسینیه با تهیه چای و پذیرایی از عزاداران در برگزاری این مراسم همکاری می کردند.

پیشکسوت تعزیه خوانی شهر گز، از وقفه حدود سی ساله تعزیه در شهر گز خبر داد و افزود: با درگذشت چند تن از بزرگان تعزیه و نبود افراد جایگزین وقفه ای سی ساله در اجرای تعزیه در شهر گز پیش آمد اما از سال 1341 تعزیه خوانی مجدد در این شهر احیا شد که به صورت دوره گردی اجرا می شود و گروه هایی از شهرهای اطراف در این شهر اقدام به اجرای تعزیه می کردند و مرحوم استاد حسن صفایی دسته تعزیه خوانی معروف به دسته سوم، وقایع بعدازظهر عاشورا و منازلی که اسرا توقف داشتند تا شام و قسمتی از وقایع خرابه شام و دسته چهلم که بازگشت کاروان اسرا به مدینه و در نهایت اتفاقاتی که در زمان متوکل عباسی رخ داده بود از جمله خراب کردن قبر مطهر امام حسین(ع) را اجرا می کردند.

وی از اسماعیل هادیان به عنوان بنیان گذار تعزیه پس از وقفه سی ساله در شهر گز نام برد و ادامه داد: قبل از پیروزی انقلاب اسلامی با تلاش اسماعیل هادیان تعزیه در شهر گز مجدد رونق گرفت و اولین تکیه تعزیه خوانی به نام حسینیه ابوالفضل(ع) بنا شد و تا امروز تعزیه خوانان مطرحی از جمله حاج هاشم حاج هاشمی، عبدالحسین عرب بیگی، رحیم علی عباسی. یداله صیایی، محمد علی و سعید علی عباسی، شکراله اعظمیان، رجبعلی علی عباسی، حبیب اله شایان، مرشدحسین ریاحی و  در نقش مخالف خوان و مرحوم عباس برکات مرحوم، حیدر آخوندی، مرحوم بهرام علی عباسی، شیرزاد عفاری، حسن علی عباسی، اسماعیل عارفیان، عبدالرضا مولویان، علی هاشمیان و حسن برکات در نقش اولیا خوان نمایش تعزیه در شهر گز را تاکنون زنده نگه داشته و برای انتقال فرهنگ عاشورایی به نسل امروز تلاش می کنند.

علی عباسی تاکید کرد: با توجه به وسعت جمعیت شهر گز، در سالیان گذشته سه تکیه تعزیه خوانی حضرت ابوالفضل(ع)، بیت الزهرا(س) و قمر بنی هاشم بنا شده است و هر ساله در ایام و مناسبت های شهادت ائمه معصومین(ع) بویژه دهه محرم مراسم تعزیه اجرا می شود و در روز سیزدهم محرم نیز کاروان تعزیه خوانی و مقتل خوانی با حضور پر شور عاشقان اباعبدالله االحسین(ع) اجرا می شود که امسال این مراسم ساعت 15 روز جمعه در ورزشگاه کوثر شهر گز با حضور همه ارادتمندان به خاندان اهل بیت(ع) برگزار می شود.

انتهای پیام/