به گزارش پایگاه خبری”شاهین نا” مسأله انتشار سه بیانیه متفاوت پس از مذاکرات لوزان و مسائل پیش آمده پیرامون تکذیب فکت‌شیت آمریکا و انتشار یا عدم انتشار فکت‌شیت ایران، موضوع بسیار مهمی است که هنوز پس از گذشت حدود دو هفته از قرائت بیانیه لوزان، تکلیف آن روشن نشده است و روز به روز به ابهامات پیرامون آن افزوده می‌گردد.

مرور دقیق آنچه در این زمینه اتفاق افتاد، و تغییر موضع‌های مکرر تیم مذاکره‌کننده پیرامون متن توافقی که صورت گرفته و گزاره‌برگ (فکت‌شیت) وزارت خارجه کشورمان در این زمینه –که در ادامه می‌آید- نگرانی‌های زیادی را پیرامون واقعیات توافق لوزان ایجاد نموده است.

1. مذاکره‌کنندگان ایرانی ساعتی قبل از قرائت بیانیه مشترک آقای ظریف و خانم موگرینی در لوزان، متنی را تحت عنوان «خلاصه‌ای از مجموع راه‌حل‌های تفاهم شده برای رسیدن به برنامه جامع اقدام مشترک» در اختیار رسانه‌ها قرار دادند که این متن به عنوان محتوای توافق صورت گرفته در لوزان، به صورت گسترده‌ای در رسانه‌های داخلی منتشر شد، و متن بیانیه‌ی رسمی قرائت‌شده‌ توسط آقای ظریف را به حاشیه برد. اگرچه بعضی از رسانه‌ها اشاره کردند که تیم مذاکره‌کننده کشورمان در شهر لوزان این متن را -به عنوان متن فارسی بیانیه‌ی مشترک- در اختیار آنها قرار داده‌اند، و بعدها نیز این متن به عنوان فکت‌شیت تیم مذاکره‌کننده ایران از توافقات لوزان مطرح گردید، اما این متن به صورت شبنامه‌ای و بدون این‌که منشأ آن مشخص باشد، در اختیار رسانه‌ها قرار گرفته بود.
2. پس از آن، درخواست‌های اولیه برای انتشار رسمی این متن و اعلام رسمی آن توسط وزارت خارجه کشورمان آغاز گردید. سایت وزارت امور خارجه نیز در تاریخ شنبه ۱۵ فروردین، این متن (معروف به فکت‌شیت ایران از مذاکرات) را بر روی خروجی خود قرار داد؛ اما ساعاتی بعد، در اقدامی عجیب، این متن از سایت وزارت خارجه حذف گردید. گفتنی است این متن حاوی تناقضات و تفاوت‌های اساسی و جدی پیرامون موارد مورد توافق، نه تنها نسبت به متن منتشر شده توسط آمریکا با عنوان «پارامترهای برنامه جامع مشترک اقدام»+ ، بلکه حتی نسبت به بیانیه‌ی قرائت‌شده‌ توسط آقای ظریف بود.
3. همان شب، وزیر امور خارجه کشورمان در گفتگوی تلویزیونی در برنامه‌ی «نگاه یک» در موضعی مبهم پیرامون صحت و رسمیت این متن گفت: «هیچ فکت شیت ایرانی وجود ندارد. وزارت خارجه چیزی را منتشر نکرده. چند نفر از دوستان ما یک رشته دست‌آوردهای ما از این مذاکرات را نوشته‌اند». و مشخص نشد که چرا و چطور «چند نفر از دوستان وزیر امور خارجه» چنین متنی را به عنوان توافق صورت گرفته به رسانه‌های کشور داده و در سایت رسمی وزارت خارجه کشور نیز قرار می‌دهند؟ و در صورت صحت این موارد، چه دلیلی برای حذف آن از سایت وزارت خارجه وجود داشته است؟
4. روز سه‌شنبه ۱۸ فروردین، رئیس سازمان انرژی اتمی در جلسه غیرعلنی مجلس حضور یافت، و بنابر اعلام نمایندگان مجلس، وی در این جلسه خبر از انتشار فکت‌شیت ایران از توافقات لوزان داد و اعلام کرد که: «رهبر معظم انقلاب در دیدار با تیم مذاکره کننده هسته‌ای آنها را به ارائه برگه تفسیری (فکت شیت) برای عموم ملت ایران ملزم کردند» + +.
5. فردای آن روز، رئیس سازمان انرژی اتمی انتشار فکت‌شیت ایران را منوط به صلاحدید وزارت خارجه کرد و اعلام نمود: «سازمان انرژی اتمی و وزارت امورخارجه فکت شیت ایران را تهیه کرده‌اند و هم اکنون در دست وزیر امور خارجه است و در صورت صلاحدید منتشر می شود».
6. پنجشنبه، ۲۰ فروردین رهبر عزیز انقلاب در موضعی شفاف و صریح بیان داشتند: «من به خود مسئولین هم این را گفته‌ام همین چند روز؛ مسئولین باید بیایند مردم را و بخصوص نخبگان را از جزئیّات و واقعیّات مطّلع کنند؛ ما چیز محرمانه نداریم، چیز مخفی نداریم. این مصداق همدلی با مردم است». اما همان شب، رئیس سازمان انرژی اتمی در چرخشی آشکار و در مخالفت تلویحی با موضوع انتشار فکت‌شیت ایران اظهار داشت: «همین صحبت های بنده، آقایان ظریف و عراقچی، فکت شیت است».
7. و سرانجام عباس عراقچی، معاون وزیر امور خارجه به صراحت اعلام کرد: «فکت‌شیت ایران همان سخنان مبسوط وزیر امور خارجه است و فعلاً ما بنای ارائه مکتوب آن را نداریم»!
8. پس از این مواضع و منتفی شدن انتشار فکت‌شیت ایران، ۲۵ فروردین ماه، ۲۱۳ نماینده مجلس شورای اسلامی در نامه‌ای خواستار انتشار فکت‌شیت ایرانی شدند. اما در همین روز، سخنگوی دولت در پاسخ به درخواست‌ها برای انتشار فکت‌شیت گفت: «فکت‌شیت ما همانی است که اعضای تیم هسته‌ای‌مان اعلام کرده‌اند و اگر نیاز باشد به صورت مکتوب نیز منتشر خواهد شد». وزیر امور خارجه نیز در مصاحبه‌ای انتشار این فکت‌شیت را به صلاحدید مقامات عالی نظام و وضعیت مذاکرات موکول کرد و اظهار داشت: «ما در گفتگوهایی این موارد را مطرح کردیم، تدوین مکتوب خلاصه ای از آنچه که گفته شده است نیز در دستور کار قرار دارد و ان شاء الله طبق صلاحدیدی که مقامات عالی نظام ببینند و با توجه به وضعیت مذاکرات حتما منویات مقام معظم رهبری را اجرا خواهیم کرد».

این همه استنکاف و شانه خالی کردن تیم مذاکره‌کننده‌ی کشورمان از انتشار متن رسمی از توافقات صورت گرفته در لوزان، در شرایطی اتفاق می‌افتد که مشاهده‌ی موارد ذیل، نگرانی‌ها نسبت به واقعیت توافقات صورت گرفته در لوزان را به شدت افزایش داده است:

ایالات متحده آمریکا در متنی که بلافاصله بعد از مذاکرات به عنوان «پارامترهای برنامه جامع مشترک اقدام» منتشر کرد، موارد جزئی درباره‌ی مسائل مختلف مذاکراتی را به عنوان عین متن توافقی که صورت گرفته -و نه تفسیر آمریکا از آن- به طور دقیق و در قالب پارامترهای توافق (و نه در قالب و ذیل دسته‌بندی بیانیه‌های آمریکا) در سایت وزارت خارجه آن کشور بیان داشته است. و پس از آن هم مسئولین آمریکا تأکید کرده‌اند که این متن، عین توافق صورت گرفته است.

فارغ از میزان صحت موارد موجود در متن منتشر شده از طرف آمریکا، هیچ جای این متن –بر خلاف متنی که در ابتدا توسط وزارت خارجه کشورمان منتشر شده بود-، با متن بیانیه‌ی قرائت شده توسط آقای ظریف و خانم موگرینی در لوزان تناقضی ندارد، و تفاوت موجود بین این دو متن، تفاوت در اجمال و تفصیل است.

کشورهای دیگر حاضر در مذاکرات، متن منتشر شده توسط آمریکا را تکذیب نکرده‌اند، و بلکه محتوای آن را تأیید نیز کرده‌اند. این امر حتی در مورد روسیه که نزدیک‌ترین کشور به ایران در بین کشورهای ۱+۵ محسوب می‌شود، صادق بوده. به عنوان مثال سرگئی ریاباکوف، معاون وزیر خارجه روسیه و مسئول تیم مذاکره‌کننده‌ی روسیه در مذاکرات هسته‌ای ایران و ۱+۵ در مصاحبه با خبرگزاری اینترفاکس گفته است: «اطلاعات منتشر شده توسط کاخ سفید در مورد جزئیات توافق لوزان صحیح می باشد». و جان کری با استناد به موضع مقامات روس در مصاحبه‌ای با شبکه CBS که در سایت رسمی دولت آمریکا منتشر شده است، اظهار داشته: «روس‌ها نیز –که جزء متحدان سنتی ما به شمار نمی‌آیند– در مورد آن‌چه که ما در قالب اطلاعات‌مان (فکت شیت) منتشر ساختیم، گفته‌اند که هم صحیح و هم قابل اتکا است».

وزارت خارجه کشورمان تا کنون از انتشار بیانیه‌ای رسمی که موارد مندرج در فکت‌شیت آمریکا را تکذیب کند امتناع ورزیده است، و تنها به موضع‌گیری‌های کلی و غیررسمی –در فیسبوک و توئیتر و رسانه‌ها- در این باره پرداخته است.

برخی از موارد منتشر شده در فکت‌شیت آمریکا (که در متن بیانیه آقای ظریف و خانم موگرینی موجود نبود) در مصاحبه‌هایی که توسط شخص وزیر خارجه، رئیس سازمان انرژی اتمی و دیگر مسئولین تیم مذاکره‌کننده‌ی کشورمان صورت گرفته، مورد تأیید کامل واقع شده است. به عنوان مثال، وزیر خارجه در گفتگوی تلویزیونی در برنامه «نگاه یک» اعلام کرد که ایران طبق توافق لوزان فقط حق داشتن ۵۰۶۰ سانتریفیوژ فعال در نطنز و ۱۰۰۰ سانتریفیوژ غیرفعال در فردو را خواهد داشت، و محدودیت غنی‌سازی ۱۰ ساله، و برخی محدویت‌های ۱۵ ساله (مانند عدم تأسیس تأسیسات غنی‌سازی جدید) مورد پذیرش ایران قرار گرفته است، و این‌ها همه مواردی هستند که عیناً در بیانیه آمریکایی ذکر شده بودند. در مقابل این تأییدات، تا کنون هیچ سخن دقیقی از تیم مذاکره‌کننده راجع به جزئیات مورد توافق که در تناقض با جزئیات موارد ذکر شده در فکت‌شیت آمریکا باشد، مشاهده نشده است.

علاوه بر این موارد، تجربه‌ی توافق ژنو را پیش رو داریم که همه موارد ذکر شده در فکت‌شیت آمریکا از آن توافق، در عمل مو به مو اجرا شد و مورد پذیرش مقامات کشورمان نیز واقع گردید، و گذشت زمان نشان داد که –علیرغم موضع‌گیری‌هایی که تیم مذاکره‌کننده کشورمان در ابتدای انتشار آن کردند و آن را غیرواقعی دانستند- هیچ بخشی از آن غیرواقعی نبود. به عنوان مثال اولین بار پرداخت قسطی رقم ۴٫۲ میلیارد دلار و ۴۰۰ میلیون دلار جهت پرداخت به دانشجویان خارج از کشور در این فکت‌شیت مطرح شد – در حالی که در متن توافق ژنو سخنی از این مبالغ در میان نبود–، و همه آن موارد اجرا گردید و وزارت خارجه نیز هیچ اعتراض رسمی درباره آن بیان نداشت. اکنون نیز جان کری با اشاره به تجربه‌ی توافق ژنو گفته است: «من پای تک تک چیزهایی که گفته‌ام و علنی آنها را اعلام کردم، می‌ایستم. توافق موقت [توافق ژنو] را هم که نگاه کنید، می‌بینید آنها تفسیر متفاوتی را مطرح کردند، اما وقتی پای اجرای توافق به میان آمد، آنچه که ما مطرح کرده بودیم، اجرا شده و پیش رفت».

مسئله‌ی دیگری که با عدم تکذیب رسمی فکت‌شیت آمریکا و انتشار متن رسمی از طرف وزارت خارجه کشورمان، نگرانی‌ها را افزایش داده، عللی است که برخی مقامات و رسانه‌های غربی پیرامون این مسئله ذکر کرده‌اند. به عنوان مثال، سخن دیوید آلبرایت، رئیس مرکز علم و امنیت بین المللی در نیویورک تایمز که گفته بود: «ایران امتیازات قابل توجهی را در این توافق واگذار کرده است و ظریف و روحانی می‌خواهند آرام آرام این اخبار را به مردم منتقل کنند». یا گزارشی که رسانه‌های غربی مانند آسوشیتدپرس و دویچه‌وله در اواخر مذاکرات لوزان و قبل از قرائت بیانیه منتشر کرده بودند و در آنها آمده بود: «اینک بحث دو طرف بر سر این است که موارد توافقی تا چه حد علنی شود. دولت آمریکا که تحت فشار کنگره قرار دارد، خواستار اعلام علنی بخش عمده همه موارد به توافق ‌رسیده است، ولی ایران می‌خواهد که بخش کوچکی از این موارد علنی شود».

آنچه گفته شد، مجموعه‌ای از نگرانی‌های موجود در این زمینه بود، با در نظر گرفتن دقیق و مستند رفتار تیم مذاکره‌کننده کشورمان در این حوزه از طرفی، و باقی مسائل موجود در این حوزه از طرف دیگر. تداوم مسیری که تا کنون پیش گرفته شده، چشم‌اندازی جز رقم خوردن فاجعه‌ای مهیب‌تر از توافق ژنو برای کشور ندارد؛ یعنی توافقی با داده‌های بسیار، و دریافتی نزدیک به هیچ، و با سپردن اختیار کامل مسائل مورد اختلاف به دشمن، در نظر و عمل؛ و البته همه‌ی این ضررهای بزرگ، کوچکتر از ضرری هستند که در سطح راهبردی به سرمایه‌های اصلی جمهوری اسلامی در داخل و خارج از کشور وارد خواهد گردید.

در پایان یادآوری این نکته ضروری است که همه‌ی آن‌چه در این بیانیه ذکر گردید، تبیینی حول موضوع فکت‌شیت‌های ایران و آمریکا بود. نقدهای مفصل و اساسی به توافقات لوزان، با مبنا قرار دادن بیانیه‌ی رسمی آقای ظریف و خانم موگرینی (و نه فکت‌شیت‌ها) در بیانیه‌ها و نشست‌های قبلی این کمیته و دیگر منتقدان دلسوز کشور بیان گردیده است، و مطابق همان بیانیه مشترک، خطوط قرمز اساسی ایران همانند لزوم برداشته شدن مؤثر و واقعی همه تحریم‌ها در زمان امضای توافق جامع، حفظ ظرفیت غنی‌سازی مورد نیاز کشور، عدم ورود به حوزه‌های غیر هسته‌ای، عدم واگذاری امتیازات بازگشت ناپذیر همانند از بین بردن انبوه سوخت تولید شده، از بین بردن زیرساخت‌های نظنز و فردو و نابودی قلب راکتور اراک و پذیرش بازطراحی آن، عدم برچیدن هیچکدام از تأسیسات هسته‌ای، عدم انعقاد توافق دو مرحله‌ای، حفظ بدون قید و شرط حق تحقیق و توسعه و… همگی به صراحت نقض شده‌اند.

منبع:راه دانا