لبخند ایرانی در کاظمین

به گزارش پایگاه خبری“شاهین نا“؛ کاظمین تا بغداد فقط شش کیلومتر فاصله دارد، شهری کوچک با جمعیت غالبا سنی.از زمان حمله داعش بسیاری از ایرانی‌ها سفر به کاظمین را محدود کرده‌اند، اربعین فرصتی بود تا آن جمعیت زیادی که از ایرانی آمده بودند، گذری هم به این شهر داشته باشند و حرمین جوادین (ع) را هم زیارت کنند.

این روزها در حرمین کاظمین، کنار زائران عرب، ایرانی‌های زیادی هم دیده می‌شوند که هنگام زیارت مدام به شباهت و حس و حال مشترک کاظمین و مشهدالرضا اشاره می‌کنند. به خاطر راه بسته و ناامن کاظمین هم خیلی‌ها به هم می‌گویند که باورشان نمی‌شود به کاظمین رسیده‌اند.

شهر کاظمین در سال‌های اخیر بارها دچار سیل شده و حرمین کاظمین هم به دنبال آن بارها تخریب شده، آخرین تخریب حرم به یک انفجار تروریستی مربوط می‌شود. بیشترین بازسازی‌ها و تعمیرات حرم کاظمین به دوران صفویه برمی‌گردد، به همبن خاطر معماری آن بیشتر از همه بر روح ایرانی‌ها می‌نشیند. کاشی‌کاری‌هایی با رنگ غالبا زرد اخرایی و آبی لاجوردی، ستون‌هایی که مشابه آن در عمارت‌های صفوی شهر اصفهان زیاد دیده می‌شود و پنجره‌های خراطی شده با سرستون‌هایی چوبی منبت کاری شده.

شاید همین معماری ایرانی حرمین کاظمین باشد که دلهره‌ی سیطره‌های امنیتی اطراف شهر را در لحظه‌ای از بین می‌برد، شهری که تا موصل، محل تحرکات داعش 50 کیلومتر فاصله دارد.

صحن حرمین کاظمین برخلاف صحن حرم‌های کربلا، بدون سقف است و کبوترها در ارتفاع کمی از سطح زمین پرواز می‌کنند بی‌آنکه واهمه‌ی از انسان‌ها داشته باشند.

بیشتر زائران مخصوصا عرب‌ها ترجیح می‌دهند در همین صحن که محصور در نقش‌ها و رنگ‌های ایرانی است، بنشینند تا در ازدحام جمعیت زائران داخل حرم گم شوند.

حرمین کاظمین در طول تاریخ بارها بازسازی شد؛ اما معماری غالبِ حرم به دوره صفوبه و قاجاریه برمی‌گردد. شاه اسماعیل صفوی در سال ۹۲۶ قمری تمام بنای حرم را خراب کرد و بنای با شکوهی شامل رواق در چهار سو، صحن، حرم و دو گنبد جدید کاشی‌کاری شده ساخت. مسجدی با شکوه و با ستون‌های ضخیم در شمال حرم احداث کرد که اکنون هم پابرجاست و به نام‌اش مسجد صفوی است؛ اما این مسجد هم بعدها با اضافاتی از معماری عراقی همراه شد.

در آن دوره دو صندوق از خاتم برای مزار دو امام جواد (ع) و امام موسی کاظم (ع) ساخته و داخل حرم با آویزها و قندیل‌های قیمتی و فرش‌های نفیس آراسته شد. درهای حرم و رواق‌ها نیز با نقره پوشش داده شد.

سلطان محمد خدابنده، برادر شاه اسماعیل صفوی که آن سال‌ها در عراق حکومت می‌کرد، معماری او را تکمیل کرد.

شاه عباس صفوی هم برای نخستین‌بار، ضریحی از فولاد بر مزار امامان ساخت و حرم و روضه مطهره را تزیین کرد. ضریح‌ها قبل از آن از چوب ساج بود.

شاهان صفی هر کدام به نوعی معماری حرمین کاظمین را گسترش دادند. چهار مناره‌ای که در گوشه‌های صحن آن زمان ساخته شده اکنون هم پا برجاست.

در دوره‌ی قاجار هم توجه خاصی به این حرم شد. بخشی از تعمیرات به زمان آقا محمد خان قاجار برمی‌گردد. او در سال ۱۲۱۱ قمری دو گنبد آستان را از پایین تا بالا با طلای ناب پوشاند. ایوان رواق جنوبی را نیز طلا کاری کرد و کف حرم و صحن را با سنگ‌های مرمر فرش کرد. خانه‌هایی را در اطراف صحن خرید و آن را توسعه داد.

در زمان فتحعلی شاه قاجار نیز داخل رواق‌ها آینه کاری و کاشی کاری و طلاهای مناره‌ها تجدید شد.

 26سال بعد معتمدالدوله منوچهر خان گرجی، مردی از عهد قاجار، ایوان رواق جنوبی، شرقی و غربی را طلا کاری کرد.

وکیل امیر کبیر، «شیخ العراقین» هم از ماترک میراث امیر تعمیراتی در آستان انجام داد و به بازسازی و تذهیب ایوان‌ها و آینه‌کاری حرم و رواق‌ها و کاشی‌کاری صحن پرداخت.

ناصرالدین شاه قاجار هم دستی بر این بازسازی‌ها داشت، ضریحی از نقره بر دو مزار مطهر ساخت و آن را جایگزین ضریح فولادی عصر صفوی کرد. فرهاد میرزا فرزند عباس میرزا هم در بازسازی و توسعه حرم نقش داشت.

ساختمان امروز حرم بیشتر برجای مانده از معماری دوره صفویه و دوره‌های تاریخی بعدی تمدن ایران است، برای همین هم صحن و سرای آن برای ایرانی‌ها آشناتر و دلچسب‌تر است. صحنی که حالا هم زیردست معماران ایرانی درحال بازسازی و توسعه است.

منبع: شبستان