شاهین پرس، سعید فرهادپور/ روز اول ذيقعده سال 173 هجري، در شهر مدينه دختری چشم به جهان گشود که قرار شد کریمه اهل بیت باشد و امامی به وجودش افتخار کند. چه افتخار از این بالاتر که امام رضا(ع) به او لقب “معصومه” داده است. حضرت معصومه(س) از جمله بانوان گرانقدر و والا مقام جهان تشيع است و مقام علمي و معرفتی بلندي دارد.

مقام معرفتی حضرت معصومه(س):

حضور حضرت معصومه(س) در ایران نقش بسیار مهم و پررنگی در تقویت بنیان های مکتب تشیع امامی در این سرزمین دارد.حضرت ویژگی‌های منحصر به فردی دارد که هیچ یک از امامزادگان ندارند و همچنین به لحاظ شخصیت فردی و کمالات روحی در بین فرزندان موسی بن جعفر(ع) بعد از برادرش، علی بن موسی الرضا(ع) در والاترین رتبه جای دارد. این در حالی است که شیخ مفید و دیگران فرزندان دختر امام کاظم(ع) حداقل 18 تن بوده‌اند و فاطمه در بین این همه بانوی مکرمه سرآمد بوده است.

شفاعت گسترده ویژگی‌های دیگر مثل عصمت، محدثه بودن، ورود زیارتنامه مخصوص و … باعث شده که حضرت معصومه(س) از دیگر امامزادگان و برادران و خواهران پیشی گیرد و همچون ستاره‌ای درخشان در این آسمان بدرخشد و صاحب شأن و مقام خاصی بشود، همان طوری که امام رضا(ع) در فقره‌ای از زیارتنامه آن حضرت می فرماید: «فان للک عند الله شانا من الشان»؛ تو در محضر الهی شأن و منزلت وصف‌ناپذیری داری که بر خاک‌نشینان این عالم قابل تصور نیست و تنها خدا و پیامبر و اوصیاء طاهرینش بر آن واقفند.

مقام عصمت و شفاعت حضرت معصومه:

توجه به مقام عصمت و شفاهت از دیگر شاخصه های حضرت فاطمه معصومه(س) است. عبارت «یا فاطمه اشفعی لی فی الجنه فإنّ لک عند الله شأن من شأن» یکی از عبارت هایی است که در زیارتنامه حضرت معصومه آمده و از این جهت که این زیارتنامه از سوی معصوم صادر شده بسیار محل تامل است.

زیارتنامه حضرت معصومه(س) شناسنامه معرفی این مخدره عالی مقام است. حضرت امام رضا(ع) با این زیارتنامه مقامات بالای این مخدره را بیان فرمودند. شاید طلب شفاعت حضرت رضا(ع) در این زیارتنامه بر اساس این واقعه تاریخی قابل تحلیل باشد که در آخرین وداع امام حسین(ع) با عقیله بنی هاشم(س) آمده است که امام خطاب به حضرت زینب(س) می‌فرماید: «یا اختاه! لا تنسینی فی صلاه اللیل» یعنی من را در نماز شبت فراموش نکن. حضرت سیدالشهدا با این جمله می خواهد به همگان مقام حضرت زینب(س) را معرفی کند که می‌تواند برای ولی خدا دعا کند.

لذا طلب شفاعت حضرت رضا(ع) در زیارتنامه حضرت معصومه(س) اشاره به مقام نورانی حضرت معصومه(س) دارد. با توجه به طلب شفاعتی که در این فراز از حضرت معصومه(س) می کنیم از کلمه شأن در ادامه این فراز زیارتنامه نیز اینگونه برداشت می شود که این شأن همان حق شفاعت است. در باب مقام شفاعت حضرت معصومه(س) ذکر این روایت خالی از لطف نیست که امام صادق(ع) فرمودند: «الا ان للجنة ثمانیة ابواب ثلاث منها الی قم فیها امراة هی من ولدی اسمها فاطمة بنت موسی، تدخل بشفاعتها شیعتی الجنة باجمعهم» یعنی آگاه باشید بهشت هشت در دارد که سه در آن به سوی قم است. بانویی از فرزندان من در آنجا وفات می کند که نامش فاطمه دختر موسی است. همه شیعیان ما به شفاعت او وارد بهشت می شوند».

اگرچه عصمتی که برای ائمه معصومین قابل تصور است ویژه چهارده معصوم بوده و ناظر به مقام ولایت الهی آنان است ولی دیگران نیز می توانند بهره ای از مقام عصمت داشته باشند. حقیقت امر این است که در مورد بعضی از امامزادگان مثل وجود نازنین حضرت عباس(ع) و حضرت علی اکبر(ع) و حضرت معصومه(س) شواهد و قرائنی وجود دارد که عصمت را برای آنان ثابت می‌کند. در مورد حضرت معصومه(س) یکی از شواهد این است که در روایتی از امام رضا(ع) به صراحت از نام معصومه برای آن بانوی بزرگوار استفاده شده است در حالی که اسم آن حضرت فاطمه بوده است. امام رضا(ع) می فرماید: «من زار المعصومه بقم کمن زارنی» اینکه امام لقب معصومه به حضرت فاطمه بنت موسی بن جعفر(س) داده‌اند یکی از شواهد عصمت ایشان است.از طرف دیگر در مبانی دینی ما آمده است که معصوم را کسی به غیر از معصوم نمی‌تواند دفن کند. در این مورد روایتی وجود دارد که برای دفن حضرت معصومه(س) حضرت امام رضا(ع) و امام جواد(ع) حضور یافتند.

حضرت معصومه(س) از منظر معصومین:

نگاهی به احادیث و روایات منقول از معصومین نشان می دهد که بخش های از امور معنوی مرتبط با حضرت معصومه مورد توجه ائمه قرار گرفته است که به بخش های از آن اشاره میکنیم.

پاداش زیارت حضرت معصومه: در مورد پاداش زیارت مرقد حضرت معصومه(س) روایات متعددی از امام معصوم(ع) نقل شده است. روایات زیر هر کدام پیام ویژه ای از عظمت مقام حضرت معصومه(س) می دهد. امام صادق(ع) در ضمن گفتاری فرمودند: «مَنْ زارَها وَ جبت لَهُ الْجَنَه؛ کسی که او را زیارت کند، بهشت بر او واجب می گردد» و نیز فرمودند:«اِنَ زیارتَها تَعْدِلُ الْجَنَهَ؛ همانا زیارت او برابر کسب بهشت است». سعد بن سعد اشعری می گوید: در مورد پاداش زیارت قبر حضرت مصعومه(ع) از امام رضا(ع) پرسیدم، فرمود «مَنْ زارَها فَلَهُ الْجَنَهُ؛ کسی که او را زیارت کند، پاداش او بهشت است. و در مورد دیگر فرمود «مَنْ زارَها عارِفاً بِحَقِها فَلَهُ الْجَنَهُ؛ کسی که او را از روی معرفت به شأن و مقامش، زیارت کند، پاداش او بهشت است».

از امام صادق علیه السلام در خصوص حضرت معصومه چندین روایت نقل شده است که شاید به جرأت بتوان گفت از سوی این امام همام درباره غیر ایشان چنین تعابیری گفته نشده است.

وجوب بهشت برای زیارت بانو:

«ان لنا حرما و هو بلدة قم و ستدفن فیها إمرأة من اولادی تسمی فاطمة فمن زارها وجبت له الجنة». برای ما حرمی است و آن شهر قم است و به زودی دفن می شود در آن سرزمین زنی از اولاد من به نام فاطمه، پس هر کس او را زیارت کند بهشت برای او واجب خواهد شد.

شفاعت همه شیعیان: سید عالم شهید مرحوم قاضی نورالله شوشتری نقل فرموده است که حضرت امام جعفر صادق علیه السلام فرمودند: «آگاه باشید که برای خدا حرمی است و آن مکه است و برای رسول خدا صلی الله علیه و آله حرمی است و آن مدینه است. آگاه باشید که برای امیر المۆمنین علیه السلام حرمی است و آن کوفه است. آگاه باشید که حرم من و حرم فرزندان من بعد از من قم است. آگاه باشید که قم کوفه کوچکی است. آگاه باشید که برای بهشت،‌ هشت در است که سه تای آن به سوی قم مفتوح می باشد».

ایشان دارای مقامی است که شفاعت پیروان واقعی با آن که خود دارای منزلت اند به دست اوست. یعنی آنان نیز اگر جایی از قیامت دچار مشکل شدند حضرت فاطمه معصومه علیهاالسلام به کمک آنان خواهد آمد .بعد فرمود: «تقبض فیها امرأة من ولدی و اسمها فاطمة بنت موسی تدخل بشفاعتها شیعتی الجنة باجمعهم». در سرزمین قم زنی از فرزندان من که نام او فاطمه و دختر موسی بن جعفر است از دنیا خواهد رفت و شیعیان من همگی به برکت شفاعت او داخل بهشت خواهند گردید. دارا بودن مقام شفاعت نشان از داشتن وجاهت نزد خداوند است؛ زیرا خداوند در قرآن فرموده است شفاعت نمی کند مگر آنکه خدا از او راضی باشد؛ «وَ لا یَشْفَعُونَ إِلاَّ لِمَنِ ارْتَضى وَ هُمْ مِنْ خَشْیَتِهِ مُشْفِقُونَ » (28/انبیاء).

‌پس اگر کسی دارای مقام شفاعت باشد نشان از این دارد که خداوند از اعمال او در دنیا راضی است. از طرفی منظور امام صادق علیه السلام از اینکه فرموده اند: «فاطمه معصومه تمامی شیعیان من را شفاعت می کند» چیست؟ به نظر می رسد معنایش این باشد که شفاعتی که قرار است خود حضرت آن را اعمال کنند به خاطر مقام ویژه ای که در این دختر می بینند به ایشان محول می کنند. و این چه مقام بالایی است که امام صادق علیه السلام مقام شفاعت خویش در قیامت را به حضرت معصومه علیهاالسلام تفویض کرده اند! و اینکه تمامی شیعیان را شفاعت می کند نشان از وسعت روحی ایشان است. زیرا هر شفاعت کننده ای نیز به اندازه مقام خویش قادر است دیگران را شفاعت نماید و این وسعت شفاعت از سوی فاطمه معصومه علیهاالسلام نشان از وسعت مقام و منزلت ایشان نزد خداوند دارد.

اگر کسی بگوید: «شاید منظور از شیعیان کسانی اند که در عمل پیرو واقعی امام صادق علیه السلام هستند نه هر کس که ادعای شیعه بودن دارد، که باید به او محب و دوستدار اهل بیت علیهم السلام گفت نه شیعه واقعی»؛ باز با این فرض نیز جلوه ای دیگر از مقام حضرت معصومه علیهاالسلام را نشان می دهد که ایشان دارای مقامی است که شفاعت پیروان واقعی با آن که خود دارای منزلت اند به دست اوست. یعنی آنان نیز اگر جایی از قیامت دچار مشکل شدند حضرت فاطمه معصومه علیهاالسلام به کمک آنان خواهد آمد.

حضرت معصومه (س) «کریمه اهل بیت»

یکی از سؤالاتی که درباره حضرت فاطمه معصومه (س) مطرح می‌شود این است که چرا این بانوی بزرگوار را کریمه اهل بیت می‌نامند. به نظر می‌رسد، شهرت این لقب برای حضرت معصومه (س) به واسطه رؤیای صادقه‌ای است که از مرحوم آیت‌الله سیدمحمود مرعشی نجفی (ره) نقل شده است. داستان به این صورت است که مرحوم سیدمحمود مرعشی نجفی بسیار علاقه‌مند بود که به هر طریقی شده، محل قبر شریف حضرت صدیقه طاهره (س) را به دست آورد، برای این مقصود، ختم مجرّبی انتخاب کرده، چهل شب به آن مداومت کرد تا شاید خداوند به طریقی او را از محل قبر شریف حضرت زهرا (س) آگاه فرماید، شب چهلم بعد از انجام ختم و توسل فراوان استراحت کرده در عالم رؤیا به محضر مقدس حضرت صادق(ع) مشرف شد. امام(ع) به ایشان فرمود: «علیک بکریمة اهل البیت»؛ به دامن کریمه اهل بیت چنگ بزن، ایشان به تصور اینکه منظور امام (ع) از «کریمه اهل بیت» حضرت زهرا (س) است، عرضه داشت: بلی! قربانت گردم من نیز این ختم را برای همین گرفتم که محل قبر شریف آن حضرت را به صورت دقیق‌تر بدانم و به زیارتش مشرف شوم، امام (ع) فرمودند به دلیل مصالحی خداوند می خواهد محل قبر شریف حضرت زهرا پنهان بماند؛ از این رو قبر حضرت معصومه را تجلّی گاه قبر شریف حضرت زهرا قرار داده است.

اگر قرار بود قبر آن حضرت ظاهر باشد و جلال و جبروتی برای آن مقدّر بود، خداوند همان جلال و جبروت را به قبر مطهّر حضرت معصومه داده است. مرحوم آیت‌الله سیدمحمود مرعشی نجفی هنگامی که از خواب برخاست تصمیم گرفت که رخت سفر ببندد و به قصد زیارت حضرت معصومه (س) رهسپار ایران شود.

انتهای پیام/